پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ جهاد و جنگ یکی از واژه هایی است که در هر زمان امکان وقوع آن برای هر سرزمینی و مردمان آن وجود دارد. در ابتدا باید معنای جهاد را بیان کرد. لغت شناسان در معنای لغوی آن می‌گویند: «جهاد به معنای مبارزه با دشمنان است و جهاد به این معنا است که انسان، آنچه در وُسع و توان خود دارد را به کار گیرد و دشمن را از خودش دور کند.»(1)

جنگ با چهره تخریب کنندگی و ویرانی، همیشه در ذهن ها نمایان می شود و بعضی از انسان ها در تصورات خود از آن کراهت دارند. خدای رحمان در آیات قرآن کریم، با اشاره به این تفکر می فرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (بقره/ 216) بر شما كارزار واجب شده است در حالى كه براى شما ناگوار است و بسا چيزى را خوش نمى‌داريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست مى‌داريد و آن براى شما بد است و خدا مى‌‌داند و شما نمی‌دانید.»
بر اساس این آیه شریفه، قرآن کریم به کراهت جهاد نزد مردم اشاره می‌کند؛ اما نکته مهم آن است که کراهت انسان‌ها از جهاد و مبارزه، بنا بر راحت طلبی و آسوده خواهی انسان‌ها در این دنیا است و این اعتقاد با حکمت الهی در تضاد و تناقض است.

ویژگی‌های جهاد؛

1 - جهاد دری از درب‌های بهشت است.
مرحوم سید رضی در کتاب شریف نهج البلاغه به نقل از امیرالمومنین (علیه‌السلام) در روایتی طولانی می نویسد که حضرت فرمودند: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخَاصَّةِ أَوْلِيَائِهِ وَ هُوَ لِبَاسُ التَّقْوَى وَ دِرْعُ اللَّهِ الْحَصِينَةُ وَ جُنَّتُهُ الْوَثِيقَةُ فَمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ أَلْبَسَهُ اللَّهُ ثَوْبَ الذُّلِّ وَ شَمْلَةَ الْبَلَاءُ وَ دُيِّثَ بِالصَّغَارِ وَ الْقَمَاءَةِ وَ ضُرِبَ عَلَى قَلْبِهِ بِالْإِسْهَابِ وَ أُدِيلَ الْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْيِيعِ الْجِهَادِ وَ سِيمَ الْخَسْفُ وَ مُنِعَ الْنِّصْفُ.(2) جهاد (كارزار با مخالفين دين) درى است از درهاى بهشت كه خداوند آن را بر خواصّ دوستان خود گشوده و لباس تقوى و پرهيزكارى است (اهل تقوى را از شرّ مخالفين حفظ می‌كند مانند لباس سرما و گرما را) و زره محكم حق تعالى و سپر قوى اوست (براى نگاه‏دارى اهل تقوى از اسلحه دشمنان) پس هر كه از آن دورى كرده، آن را ترك كند، خداوند جامه ذلت و خوارى و رداى بلاء و گرفتارى به او می‌پوشاند و بر اثر اين حقارت و پستى، زبون و بيچاره می‌شود و چون خداوند رحمت خود را از دل او برداشته به بى‏ خردى مبتلا گردد (در كار خويش حيران و سرگردان ماند) و به سبب نرفتن جهاد و اهميت ندادن به اين امر مهم از راه حقّ دور شده در راه باطل قدم مى‌‏گذارد و به نكبت و بيچارگى گرفتار گرديده، از عدل و انصاف محروم می‌شود (ستمكار بر او تسلّط پيدا کرده، با او به بى انصافى رفتار خواهد كرد.)»
این سخنان حضرت نشان از آن دارد که جهاد در راه دین، برای مسلمانان عامل عزت و بزرگی می‌شود و اگر مسلمانی از جهاد باز بماند، باطل بر او مسلط می‌شود و در دام ذلت و بیچارگی می‌افتد.

2 - کشته شدگان در جهاد، نزد خداوند روزی می خورند.
مسلمانان معتقدند به جهت ارزش والای جهاد نزد پروردگار عالم، کشته شدگان در میادین نبرد، میت و مرده شمرده نمی‌شوند و آنان زنده هستند که نزد پروردگار عالم رزق داده می‌شوند. این کلمات، سخنان خدای رحمان در قرآن کریم است که می‌فرماید: «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ (آل‌عمران/169) هرگز كسانى را كه در راه خدا كشته شده‏ اند مرده مپندار بلكه زنده‏ اند كه نزد پروردگارشان روزى داده مى‌‏شوند.» این خصلت بی نظیر تنها از آنِ کسانی است که در راه خدا به وسیله جهاد بهره‌مند می‌شوند.

پی‌نوشت:
1. زبيدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج7، ص537، دار الهداية، بی تا. «الجهاد: محاربة الأعداء، وهو المبالغة واستفراغ ما في الوسع والطاقة من قول أو فعل.»
2. نهج البلاغه، سید رضی، دکتر صبحی صالح، ص69، الطبعه الرابعه، دارالکتب اللبنانی – بیروت لبنان، 1425 هـ ، 2004 م.

محمدجواد مهریار