پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یوگا نامی تقریبا آشنا برای خیلی از انسان ها است. اگر از افراد مختلف بپرسیم یوگا چیست؟ و هدف از یوگا چیست؟ عموماً جواب می دهند که یک نوع ورزش است. یا یک نوع مراقبه و تمرکز ذهنی است. آنها در جواب سوال دوم پاسخ می دهند یوگا باعث سلامتی و تندرستی و آرامش می شود. علت این جواب ها مشخص است، چون یوگا در جامعه به عنوان ورزشی جسمی-ذهنی معرفی شده است و عکس هایی از انسان هایی که لباس های یکدست و تمییز پوشیده و در فضایی دلنشین به تمرکز ذهنی و مراقبه می پردازند.

اما محققین این عرصه و افرادی که مدت زیادی در یوگا فعالیت داشته اند به خوبی می دانند که یوگا حقیقتی ورای آنچه گفته شد دارد. حال سوال این است که آن حقیقت چیست؟ در متون قدیمی هندو یوگا را مکتبی عرفانی و معنوی معرفی می کنند. «اوپانیشادها» هدف یوگا را یگانگی عرفانی معرفی می کنند. هدف یوگا آرام ساختن جسم و ذهن است. وقتی سه مرحله آخر یوگا یعنی تمرکز، مراقبه و جذبه بصورت واحد بر یک شیء انجام شود. آنگاه که جسم و ذهن کاملاً آرام گیرند «سمادهی» رخ می دهد، یعنی تحقق خود(خود شکوفایی) محقق می شود. روح فرد (آتمن) با روح جهانی (برهمن یا ابرخود) یکی می شود. یوگاکار هنگامی که  «خصلت پویای توازن»(1) روی یک شیء یا یک فکر را به دست می آورد، قدرت های فراطبیعی روانی را کسب می کند.

استادان یوگا از قدرت های فراطبیعی روانی زیادی سخن گفته اند و تاکید کرده اند که نباید این قدرت ها به هدف اصلی یوگاکار مبدل شود. چون هدف اصلی، این قدرت ها نیست بلکه هدف، اتحاد آتمن و برهمن است. متنهای کُهن یوگا از قدرت های فراطبیعی روانی بارها سخن گفته اند. از قدرت هایی مثل ارتباط ذهنی از دور(تله پاتی)، غیب بینی و پیش آگاهی سخن گفته اند.

پتنجلی در بخش سوم «یوگا سوترا» سی و هفت قدرت فراطبیعی روانی را نام می برد. این قدرت ها حاصل تمرکز، مراقبه و جذبه است.(2) این قدرت ها روی اجزای مختلف بدن و اندیشه ها پدید می آید. مثل کوچک شدن به اندازه یک اتم، رفتن به آسمان، تحقق خواسته ها و غیره.(3)

طبق ادعای مربیان یوگا در مطالعات پژوهشی آزمایش های مشهور به «گانزفِلد»، محرک های صدایی و لامسه ای و تصویری به حداقل رسانده می شوند، یعنی آنچه که موجب تحریک عصب ها می شود را به حداقل ممکن کاهش می دهند. مثلاً چشم ها، نور یکنواخت سفید دریافت می کنند ،در این شرایط آزمون های ای. اس. پی موفقیت آمیز بوده است، یعنی تأئیدی بر این است که با کنترل و آرام سازی سیستم عصبی، ادراک فراحسی پدیدار می شوند.

اساتید یوگا معتقدند یوگای نهان (لیایوگا) انرژی های توانمند روانی را بیدار می کند و قدرت های فراطبیعی روانی را پرورش می دهد. بدن انسان ها دارای هفت کانون اصلی انرژی است و به آن ها چاکرا می گویند که با تمرکز بر این هفت کانون، کندالینی ها(مار چمبره زده) بیدار می شوند و هر کندالینی قدرت های ماورایی خاصی دارد. این یوگا باعث می شود که قدرت های بزرگ فراطبیعی روانی به دست بیاید. البته اساتید یوگا همیشه هشدار می دهند که این یوگا می تواند خطرناک باشد و باید تحت تعلیم یک استاد یوگای بسیار ورزیده انجام شود.

نیروهای فراطبیعی روانی یکی از اثرات یوگا می باشد. متاسفانه با معرفی یوگا به عنوان ورزش، یک مکتب با آموزه های هندوئیستی را بین مردم رواج می دهند. افراد ناآگاه که دنبال تندرستی بدن و آرامش درون هستند به مربیان یوگا مراجعه و دچار آسیب های معنوی و روحی و جسمی می شوند. عقاید باطل و پرستش خدایان هند در یوگا و نیروهای ماورایی آن باعث می شوند مراجعین به یوگا دچار سبک زندگی غلطی شوند. علاوه بر این که در هیچ مرکز علمی معتبری اثبات نشده است که یوگا با سلامتی مرتبط است. حتی بعض محققین مدعی اند که نشستن های طولانی و بدون حرکت در (آساناها) موج بیماری های جسمی مانند گرفتگی عضلات می شود.

پی‌نوشت:
1.توازن شامل حذف چیزهای بی ارتباط و زاید است. توازن پویا است . 
2.هنگامی که سه شاخه آخر یوگا، یعنی تمرکز، مراقبه و جذبه(استغراق)، با هم و روی یک شیء واحد تمرین شوند، به آنها سمیم می گویند.
3.جیمز هویت، وگا، ترجمه امید اقتداری،ققنوس، تهران،1394، ص 202