پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ روح القدس در مسیحیت از محوری ترین شخصیتهایی است که یکی از عناصر سه گانه تثلیث را تشکیل می‌دهد.(1) روح القدس در الهیات مسیحی، نه مخلوق بلکه خالق است. این مقاله در پاسخ به سؤالات برخی مخاطبان در مورد توضیح درباره روح القدس، ماهیت و کارکردن آن تهیه شده و خوانندگان محترم را دعوت به مطالعه آن می‌کنیم.

قاموس کتاب مقدس در مدخل روح القدس می‌نویسد: «بدانکه تعلیم کتاب مقدس درباره روح القدس از قرار تفصیل است. اولاً آنکه روح القدس اقنوم سوم از اقانیم ثلثه الهيه خوانده شده است و آن را روح گویند زیرا که مبدع و مخترع حیات است و مقدس گویند به واسطه اینکه یکی از کارهای مخصوصه او آنكه قلوب مؤمنین را تقدیس فرماید و به واسطه علاقه که به خدا و مسیح دارد او را روح الله و روح المسيح نیز گویند.»(2)

روح القدس وظیفه اعطای فیض به کسانی که از طرف مسیح برای نجات انتخاب شده اند را دارد و از طرف دیگر به ایمانداران در ارتکاب اعمال نیک کمک می‌کند: «کار روح القدس آنست که آنانی را که از آن مسیح اند جذب کند و همواره مسیح را بما بنمایاند و عقول ما را منور ساخته، خون مسیح در قلوب ما باشد و آن فضایل و محاسنی که اخلاق بنی نوع بشر را مزین و مصفا می‌گرداند، ثمرهای روح القدس اند و تحصیل آنها نوبر مجد آینده است.»(3)

از دیگر کارکردهای مهم روح القدس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. شراکت در خلقت: «زمین‌ تهی‌ و بایر بود و تاریکی‌ بر روی‌ لجه‌ و روح‌ خدا سطح‌ آبها را فرو گرفت‌.» (پیدایش 1 : 2)؛ « به‌ روح‌ او [خدا] آسمانها زینت‌ داده‌ شد ...» (ایوب 13 : 26)
2. آشکار کننده حقیقت در مورد عیسی (یوحنا 14 : 16-26)
3. عامل تقدیس مسیحیان: «لکن شما در جسم نیستید بلکه در روح، هرگاه روح خدا در شما ساکن باشد و هرگاه کسی روح مسیح را ندارد وی از آن او نیست.» (رومیان 8 :9)

اما در اسلام نظرات در مورد ماهیت روح القدس یکی نیست. برخی روح القدس را جبرئیل می دانند برخى وجودی غیر از جبرئیل برای او قائل هستند.
در تفسیر نمونه در این باره می‌خوانیم: «اما چرا جبرئيل را روح القدس مى‏‌گويند؟ به خاطر اين است كه از طرفى جنبه روحانيت در فرشتگان مسئله روشنى است و اطلاق كلمه "روح" بر آنها كاملاً صحيح است و اضافه كردن آن به "القدس" اشاره به پاكى و قداست فوق العاده اين فرشته است.»(4)

2- بعضى ديگر معتقدند "روح القدس" همان نيروى غيبى است كه عيسى (علیه‌السلام) را تأييد مى ‏كرد و با همان نيروى مرموز الهى، مردگان را به فرمان خدا زنده مى‌کرد.
البته اين نيروى غيبى به صورت ضعيف‌تر در همه مؤمنان با تفاوت درجات ايمان وجود دارد و همان امدادهاى الهى است كه انسان را در انجام طاعات و كارهاى مشكل مدد می‌كند و از گناهان باز می‌دارد، لذا در بعضى از احاديث در مورد بعضى شعراى اهل بيت (علیهم‌السلام) می‌خوانيم كه پس از خواندن اشعارش براى امام به او فرمود: «انما نفث روح القدس على لسانك.(5) روح القدس بر زبان تو دميد و آنچه گفتى به يارى او بود.»

پی‌نوشت:
1. دو شخصیت دیگر عبارتند از خدای پدر و خدای پسر(عیسی مسیح)
2. مستر هاکس، قاموس کتاب مقدس، چاپ 1928، ص425.
3. همان.
4. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج1 ص339.
5. در مورد شاعر معروف معاصر پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) حسان بن ثابت نيز مى‌‏خوانيم كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) درباره او فرمود: «لن يزل معك روح القدس ما ذببت عنا؛ اى حسان مادام كه با اشعارت از ما دفاع كنى، روح القدس با تو است.» (سفينة البحار جلد 2 صفحه 495 ماده كميت)