پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ يکی از رواياتی كه ولايت مطلق امیرالمومنین (عليه‌السلام) و جانشينی بلافصل آن حضرت را ثابت می‌كند، روايت «علی ولی كل مؤمن بعدی» است كه به روايت «ولايت» مشهور شده است.
اما افرادی همچون ابن تيميه و هفمكران او كه صحت اين روايت را با  اصل مشروعيت مذهب خود در تضاد ديده‌اند، این روايت را دروغ دانسته‌اند. ابن تیمیه در این زمینه می‌نویسد: «اين حديث از پيامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) كه فرمود: «علی ولی هر مؤمنی بعد از من است» دروغی است كه به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت داده شده است.»(1)

نقد و پاسخ
این روایت را ابوداود طيالسی در مسند خود به این صورت آورده است: «حَدَّثَنَا أَبُوعَوَانَةَ، عَنْ أَبِي بَلْجٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مَيْمُونٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، أَنّ رَسولَ اللَّهِ قَالَ  لِعَلِيٍّ: أَنْتَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی.(2) از إبن عباس نقل شده است كه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) خطاب ‌به امیرالمومنین علی (عليه‌السلام) فرمود: تو ولی هرمؤمنی بعد از من هستی.»

بررسی سند روایت
ابوعوانه که از روات این روایت است، از جمله راویان بخاری، مسلم و ساير صحاح سته است که ذهبی او را «ثقه» و «متقن» می داند.(3) همچنین در مورد ابوبلج فزاری باید گفت که اسحاق بن منصور از يحيی بن معين نقل كرده است كه او «ثقه» است، همچنين محمد بن سعد، نسائی و دارقطنی او را توثيق كرده‌اند.(4) عمرو بن میمون نیز که ازجمله راویان این روایت است، از روات بخاری، مسلم و ساير صحاح سته است.

همين روايت را احمد بن حنبل و حاكم نيشابوری به صورت مفصل نقل كرده اند: «... پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) فرمود: شايسته نيست كه من بروم، مگر اينكه تو جانشين من باشی. ابن عباس می‌گويد كه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به علی (عليه‌السلام) فرمود: تو بعد از من بر هر مؤمنی، ولی هستی.»(5) حاكم نيشابوری بعد از نقل اين روايت می‌گويد: «هذا حديث صحيح الإسناد.»(6)

ابن عبدالبر نیز در مورد سند این روایت گفته است که اين سندی است كه هيچ كس حق اشكال به آن را ندارد؛ چرا كه سند آن صحيح و تمام راويان آن موثق هستند.(7) عبدالقادر بغدادی و ابن حجر عسقلانی گفته‌اند حدیث ولایت را ترمذی با سندی قوی از عمران بن حصین نقل کرده است.(8) متقی هندی نیز آن را صحیح دانسته است.(9)

در نتیجه باید گفت که این روايت از ديدگاه بزرگانی همچون حاكم نيشابوری، شمس الدين ذهبی و ابن عبدالبر و ... صحيح و تمام راويان آن ثقه هستند.

پی‌نوشت:
1. ابن تيمية، أحمد بن عبدالحليم حرانی ، منهاج السنة النبوية، ج7، ص391.
2. طيالسی بصری، سليمان بن داود ابوداود فارسی، مسند أبی داوود الطيالسی، ج4، ص469.
3. ذهبی شافعی، شمس الدين ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان، الكاشف فی معرفة من له رواية فی الكتب الستة، ج2، ص349.
4. مزی، ابوالحجاج يوسف بن زكی عبدالرحمن، تهذيب الكمال، ج33، ص162.
5. مسند أحمد بن حنبل، ج5، ص180. «إِنَّهُ لَا يَنْبَغِي أَنْ أَذْهَبَ إِلَّا وَأَنْتَ خَلِيفَتِي. قَالَ: وَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ: "أَنْتَ وَلِيِّي فِي كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي»
6. نيشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرك علي الصحيحين، ج3، ص143، دارالكتب العلمية ـ بيروت.
7. ابن عبد البر، الاستيعاب فی معرفة الأصحاب، ج3 ص1091 ـ 1092، تحقيق: علی محمد بجاوی.
8. بغدادی، خزانه الادب، ج۶، ص۶۹.
ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۴۶۸.
9. متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۲۷۹، ح۳۲۹۴۱.