پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهاتی که از سوی مفتیان وهابی مطرح شده، عدم ذکر نام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در نماز است. نماز به عنوان یکی از مهمترین ارکان عبادی هر مسلمانی به حساب می‌آید و شیعیان بر این اعتقاد هستند که امامت بالاتر از نبوت است. پس چرا با آنکه امامت برتر است، یادی از نام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به عنوان صاحب مقام امامت، در نماز نمی‌شود؟!

در پاسخ به این شبهه چند نکته می توان بیان کرد:
نکته اول؛
نماز یک عبادت توقیفی است و لازم است ابتدا به معنای آن بپردازیم؛ این اصطلاح به معنای آن است که هر حکم یا موضوعی که عقل بدان راه ندارد و منوط به بیان شارع مقدس است، عبادت توقیفی نامیده می‌شود. در نتیجه هر آنچه در نماز باید گفته شود، از جانب پروردگار عالم بیان شده و کسی حق اضافه کردن به ارکان و اجزای نماز را ندارد.[1]

در حقیقت باید گفت هر چند بردن نام امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) ذکر محسوب می‌شود، همانگونه که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «یاد خدای رحمان عبادت است و یاد من عبادت است و ذکر و یاد علی (علیه‌السلام) عبادت است و یاد کردن از ائمه معصومین (علیهم‌السلام) یعنی فرزندان امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) نیز عبادت است.»[2] اما باید گفت: تبعیت از فرمان خداوند متعال و پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در تمام امور و شئون بر هر مسلمانی واجب است و دستوری از جانب شارع مقدس برای ذکر نام حضرت علی (علیه‌السلام) در ارکان واجب نماز، صادر نشده است.

نکته دوم؛
منظور از برتری امامت بر نبوت، برتری مقام امامت بر مقام نبوت به معنای عام است و این به معنای برتری مقام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بر مقام پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیست. رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) علاوه بر آنکه صاحب مقام رسالت هستند، صاحب مقام امامت نیز هستند. از امام صادق (علیه‌السلام) از تفسیر آیه شریفه: «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلى‏ هؤُلاءِ شَهِیداً [نساء/41] حالِ آنها چگونه است آن روزی که از هر امتی، شاهد و گواهی (بر اعمالشان) می‌آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد؟» سؤال شد؛ امام در پاسخ فرمودند: این آیه شریفه، به طور مخصوص درباره امت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شده است. در هر قرن یک امام از آل محمد (علیهم‌السلام) در میان امت حضور دارد که آن امام، شاهد بر امت است و حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر ما ائمه معصومین شاهد است.»[3]

در این روایت امام صادق (علیه‌السلام) با استدلال به آیه کریمه، به یکی از وظایف امامت که در واقع گواهی دادن بر امت است، اشاره می فرمایند. امام ائمه معصومین (علیهم‌السلام) را شاهد بر امت می‌دانند و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را امام خود و شاهد بر ائمه اطهار (علیهم‌السلام) معرفی می‌کنند و در حقیقت امامت ائمه برای پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وجود دارد.

همچنین بر اساس اعتقاد شیعیان، مقام امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در جایگاه و رتبه بعد از مقام پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است. همانگونه که در فرمایش حضرت به این نکته اشاره شده است. مرحوم کلینی در کافی می‌نویسد: «یکی از علمای یهود بعد از پرسیدن سؤالات فراوان و شنیدن پاسخ های امیرالمؤمنین پرسید، آیا شما پیامبر هستی؟ حضرت ‌فرمودند: وای بر تو! من بنده‌ای از بنده‌های رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستم.»

نکته سوم؛
قرآن کریم هنگامی که می خواهد امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را معرفی کند، از ایشان به عنوان نفس پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) یاد می کند و آیه 61 سوره آل عمران دلیلی محکم و مستند بر این سخن است. قرآن کریم می‌فرماید: «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ [آل‌عمران/61] پس هر که با تو درباره او [عیسی] پس از آنکه بر تو [به واسطه وحی، نسبت به احوال وی] علم و آگاهی آمد، مجادله و ستیز کند، بگو: بیایید ما پسرانمان را و شما پسرانتان را و ما زنانمان را و شما زنانتان را، و ما نفوسمان را و شما نفوستان را دعوت کنیم؛ سپس یکدیگر را نفرین کنیم، پس لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.»

آجری در کتاب خود هنگامی که به این آیه می رسد در شرح می نویسد: «آنان علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم‌السلام) بودند.»[5] بر اساس آنچه بیان شد، قرآن کریم از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به عنوان نفس پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) یاد می کند. در حقیقت باید گفت تعبیر قرآن از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به عنوان نفس حضرت، به معنای آن است که ایشان جزء لاینفک از وجود مقدس پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستند و هرجا که پیامبر (صلی‌الله‌علیهوآله) یاد شوند، امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز یاد شده‌اند؛ لذا در تشهد نماز هنگام صلوات، نام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در آل رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بیان می‌شود و در سلام آخر نماز نیز سلام به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سلام به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) شمرده می‌شود.

پی‌نوشت:
[1]. فرهنگ فقه فارسی، موسسه دائره المعارف الفقه الاسلامی، ج2، ص666.
[2]. مفید، الإختصاص، هزاره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413هـ، ص224. «قَالَ رَسُولُ ... مِنْ وُلْدِهِ عِبَادَة.»
[3]. كلینى، الكافی، دار الكتب الإسلامیة - تهران، چاپ چهارم، 1407 هـ، ج1، ص190. «قَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ ... وَ مُحَمَّدٌ ص شَاهِدٌ عَلَینَا.»
[4]. كلینى، الكافی، دار الكتب الإسلامیة - تهران، چاپ چهارم، 1407 هـ، ج1، ص90. «فَقَالَ یا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ...‏ عَبِیدِ مُحَمَّد.»
[5]. آجری، الشریعه، ج5، ص2200، دارالوطن، عربستان سعودی، چاپ سوم، 1420هـ ق.