پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در میان مخالفان دین اسلام، قرآن کریم بیشتر از همه به معرّفی بنی ‌اسرائیل و یهود و عملکرد آن‌ها اشاره دارد.

دلیل این مسأله شرک‌آلود بودن آیین یهود همانند آیین مسیحیت نیست؛ زیرا در مجموعه ادیان توحیدی، دینی که از نظر معارف و توحید به اسلام شباهت بیشتری دارد، یهودیّت است.[1] اصول اساسی تعالیم یهود در «ده فرمان» که در طور سینا بر حضرت موسی(علیه‌السلام) نازل شد، آمده است. سه فرمان نخست درباره باور به خدا و یگانگی اوست.(خروج، 20: 1 به بعد؛ تثنیه، 5: 6 به بعد)

 توحید در یهودیت، توحید ناب است. مهم‌ترین دل مشغولی ابن ‌میمون محافظت از مقدس ‌شمردن آموزه توحید بود. او تنها دانشمند یهودی است که در قرن دوازدهم به تنظیم دقیق یک چارچوب اعتقادی برای یهودیان اقدام کرد.[2] او بخش زیادی از کتاب دلالة ‌الحائرین را به بررسی نقلی و عقلی مباحث مربوط به توحید اختصاص داده است.

 ابن‌میمون 13 اصل اعتقادی معین کرد که دانشمندان بعد از او هم در این زمینه از وی تبعیت کردند.[3] این اصول امروزه در کتاب عبادات روزانه یهود داخل شده است.[4] بیشتر این اصل‌ها درباره اعتقاد به خداست و اصل دوم آن به وحدت و یگانگی خداوند مربوط است.

البته در قرآن کریم آیاتی درباره انحراف یهود عصر نزول قرآن کریم از توحيد و گرايش آنها به نوعى از «شرك در عقيده» وجود دارد نظیر «وَ قالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ‏(توبه، 30)؛ يهود گفتند: «عزير پسر خداست!»[5] اما به نظر می رسد دلیل اصلی اینکه قرآن کریم در میان مخالفان دین اسلام بیشتر از همه به معرّفی یهود و عملکرد آن‌ ها اشاره دارد، دو امر باشد:

اول این‌که آنان خطرناک ‌ترین دشمن مسلمانان هستند، همان ‌طور که در صدر اسلام در مدینه، علمای یهود با مشرکان و کفار همدست شده و به دشمنی و جنگ با پیامبر پرداختند(مائده، 82). بنابراین قرآن می خواهد مسلمانان آنان را بهتر شناخته تا از توطئه های آنان غافل نباشند.

 دوم آن است که حیات دنیوی مسلمانان پس از پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) شباهت فراوانی به بنی ‌اسرائیل دارد. پيامبر اكرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در ذیل آیه 214 از سوره بقره فرمودند: «حَتَّی أن لَوْ كانَ مَنْ قَبْلَكمْ دَخَلَ جُحْرَ ضَبّ لَدَخَلْتُمُوهُ؛ تا آنجا كه اگر پيشينيانِ شما به داخل لانه سوسماری درآمده باشند، شما نيز وارد می شويد».[6] یعنی هر جايی كه بنی اسرائيل قدم گذاشتند، شما نيز قدم خواهيد گذاشت، همان راهی را كه آن‌ها رفتند، شما نيز خواهيد رفت.[7]

از این رو اسلام، تکیه فراوان بر شناخت این قوم دارد تا آیینه عبرت مسلمانان شده و در برابر خداوند، تسلیم محض را پیشه خود کرده و از شرک، پیمان‌شکنی، تفرقه ‌جویی بر‌حذر باشند.

پی نوشت:
[1]. حبیب الله طاهری و محمدحسین طاهری، "آموزه توحید در ادیان ابراهیمی"، فلسفه دین، تابستان 1388، ش 2، ص 7 و 10
[2]. آلن آنترمن، باورها و آیین‌های یهودی، قم: مطالعات ادیان و مذاهب، 1385، ص 61
[3]. حاج بابا قزوینی یزدی، محضرالشهود فی ردّ الیهود، قم: موسسه فرهنگی- انتشاراتی حضور، 1378ش،‌ص 237
[4]. عباس زریاب، «ابن‌میمون» در دایرة ‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران: دائرة ‌المعارف بزرگ اسلامی، 1372، ج 5،‌ ص 12
[5]. طباطبایی، محمدحسین، الميزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، چاپ دهم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1377، ج 7، ص 360
[6]. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، چاپ دوم‏، بيروت، دار إحياء التراث العربي ، 1403، ج 9، ص 249
[7]. محمد تقی مصباح یزدی، در پرتو ولایت، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، چاپ دوم، 1383، ص 229؛ همو، طوفان فتنه و کشتی بصیرت، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، چاپ پنجم.، 1391، ص 133