پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حضرت ابوالفضل العباس نخستين فرزند از ازدواج حضرت اميرالمؤمنين على (عليه‌السلام) و ام البنين بود. ايشان در روز چهارم شعبان سال 26 هجرى در مدينه چشم به جهان گشودند.
عباس بن امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با ویژگیهای شاخص و بی‌نظیرش، بهترین الگو برای هر فرد شیعه به حساب می‌آید. فرزند امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در طول زندگانی با برکتش، با تبعیت از امام زمان خود و دفاع از ولایت و امامت، به مقامات عالی و درجات والایی از شرافت و بزرگی دست می‌یابد، تا جایی که شهداء و بزرگان به مقام ایشان غبطه می‌خورند.
مرحوم شیخ صدوق در کتاب خود به نقل ازامام سجاد (علیه‌السلام) می‌نویسد که حضرت فرمودند: «رحمت خدا بر عباس بن علی! برای او نزد خداوند متعال در روز قیامت مقامی است که همه شهداء به آن غبطه می‌خورند.»[1]

برای حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام) ویژگیهایی بیان شده که به مهمترین آنان اشاره می‌شود:

ویژگی اول: عبودیت و بندگی
در زیارت‎نامه حضرت عباس (علیه‌السلام) به عبودیت و بندگی ویژه‌ ایشان اشاره شده است. امام صادق (علیه‌السلام) در زیارتنامه‌ای که برای عموی بزرگوار خود بیان کرده‌اند، می‌فرمایند: «سلام بر عبد صالح! کسی که مطیع خداوند و رسول او و امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین (علیهم‌السلام) بوده است.»[2]

عبد صالح بودن و تبعیت از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و حضرات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) یکی از مهمترین ویژگی های قمر منیر بنی‌هاشم به حساب می‌آید چنان که خدای رحمان به رسول خود می‌فرماید: «قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ [آل‌عمران/31] بگو: اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید! تا خدا (نیز) شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد و خدا آمرزنده مهربان است.» اطاعت و تبعیت از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) ویژگی بارزی است که ابوالفضل العباس مزین به آن ویژگی بوده است.

ویژگی دوم: مواسات
دیگر ویژگی‌ شاخصی که در وجود درخشان قمر العشیره (علیه‌السلام) می‌درخشد، ویژگی «مواسات» است. در حقیقت مواسات به معنای اعانت و یاری کردن است. در زیارت نامه ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) به این ویژگی شاخص حضرت اشاره شده است.

سید بن طاووس در کتاب خود می‌نویسد: «السَّلَامُ عَلَى الْعَبَّاسِ [أَبِي الْفَضْلِ‏] بْنِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ الْمَوَاسِي‏ أَخَاهُ‏ بِنَفْسِه؛[3] سلام بر ابوالفضل العباس! آن عزیزی که برادرش را با ایثار جان خویش یاری کرد.»

خدای رحمان یکی از ویژگی های مؤمنین حقیقی را یاری رساندن به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) معرفی می‌کند. مواسات خدای رحمان و رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از مهمترین اوامر الهی به مؤمنان حقیقی است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ [محمد/7] ای اهل ایمان! شما اگر خدا را یاری کنید (یعنی دین و پیغمبر خدا را) خدا هم شما را یاری کرده و ثابت قدم می‌گرداند.»

ویژگی سوم: ایمان راسخ
ایمان بی‌نظیر حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) از مهمترین ویژگی های شخصیتی ایشان است. امام صادق (علیه‌السلام) در روایتی با اشاره به این نکته می‌فرمایند: «عموی ما عباس (علیه‌السلام) پیوسته مردی سخت ایمان بود.»[4]  ایمان مثال زدنی قمر بنی هاشم (علیه‌السلام) در شرایط سخت و طاقت فرسای دوران حکومت معاویه و یزید و همچنین نهضت و قیام سید الشهداء (علیه‌السلام) سبب شد تا ایشان به بهترین شکل ممکن از امام خود دفاع کند.

آنچه بیان شد تنها چند قطره از دریای فضائل حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) است.

پی‌نوشت:
[1]. شیخ صدوق، الخصال، ج1، ص68، جامعه مدرسين - قم، چاپ اول، 1362ش. «قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ... الشُّهَدَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.»
[2]. ابن قولويه قمی، كامل الزيارات، ص257، دار المرتضوية - نجف اشرف، چاپ اول، 1356ش. «السَّلَامُ‏ عَلَيْكَ‏ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِح‏»
[3]. سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج2، ص574، دار الكتب الإسلاميه - تهران، چاپ دوم، 1409 ق.
[4]. أبو مخنف الأزدی، مقتل الحسين ( ع )، ص176.

محمدجواد مهریار