پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از اصطلاحات رایج در عرفان حلقه به سرکردگی محمدعلی طاهری واژه « شعور کیهانی» است. «شبکه ی شعور كيهانی، مجموعه ی هوش، خِرد و يا شعور حاكم بر جهان هستی است كه به آن آگاهی نيز گفته می شود و يكی از سه عنصر موجود در جهان هستی است. سه عنصر فوق عبارت است از:  ماده، انرژی و آگاهی.»[1] پس طبق مبانی حلقه شعور کیهانی به امور مادی مربوط است و امور ملکوتی در آن راهی ندارد.

آیا شعور کیهانی مفهومی دینی است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ با کدام مفهوم دینی قابل انطباق است؟ در قرآن مفهومی به نام شعور قرآنی مطرح است که حقیقتی ملکوتی است و به بعد الهی و فرافیزیکی اشیاء مربوط می شود و تمام هویت آن تسبیح و ستایش خداست.

بزرگ ترین تفاوت شعور کیهانی با شعور قرآنی در این است که شعور قرانی حقیقتی معنوی است و همه انسان ها به آن مرتبط نمی شوند و نجوای تسبیح موجودات را نمی شنوند همانطور که در آیه 44 سوره اسراء آمده: «تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا [اسراء/44] هفت آسمان و زمين و هر چه در آنهاست تسبيحش مى كنند و هيچ موجودى نيست جز آن كه او را به پاكى می ستايد، ولى شما ذكر تسبيحشان را نمى‌فهميد. او بردبار و آمرزنده است.»

شعور قرآنی حقیقتی است که فقط کسانی می فهمند که با تزکیه و تقوا، مراحلی از معرفت او را طی می کنند و نور خدا به دلشان بتابد. در حالی که درباره شعور کیهانی  در منابع حلقه آمده: «همه ی انسان ها می توانند در هوشمندی و شعور حاكم بر جهان هستی به توافق و اشتراك نظر رسيده، پس از آزمايش و اثبات آن، به صاحب اين هوشمندی كه خداوند است، پی برده؛ تا اين موضوع، نقطه‌ی مشترك فكری بين همه ی انسان‌ها شده و قدرت و تحكيم پيدا كند. بنابراين، عامل مشترک و زيربنای فكری بين انسان ها، شعور حاكم بر جهان هستی و يا شعور الهی است. در اين تفكر و بينش، اين عامل مشترک «شبكه‌ شعور كيهانی» ناميده می‌شود.»[2]

در واقع شعور کیهانی پدیده ای است که تبیین فیزیکی دارد امکان آزمایش آن برای همه هست و همه (پاک و ناپاک، مسلمان و کافر و...) می توانند بر سر آن به اشتراک نظر برسند که این با شعور قرآنی در تقابل است.

سوال مهم این است که طاهری هیچ استدلال روشنی برای اثبات شعورکیهانی مطرح نمی کند پس چطور همه انسان ها می توانند در آن به اشتراک نظر برسند فقط توصیه می شود به طور عملی آن را تجربه کنند. پس شعور کیهانی شعور مدنظر قرآن نیست.

پی‌نوشت:

[1]. انسان از منظری دیگر، محمد علی طاهری، ص 75.
[2]. همان، ص 31.