متن مقاله
تبرک به آثار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و اولیاء الهی، امری شایع است که از صدر اسلام تاکنون، مورد توجه مسلمانان بوده و خیل عظیم مسلمانان، از آثار ایشان تبرک جویی می‌کنند، با توجه به این‌که بخش عمده‌ای از اهل سنت ایران را احناف تشکیل می‌دهند، مشاهده شده است که ایشان در ایام حج و یا حتی در مواردی که به زیارت ائمه معصومین (علیهم‌السلام) مشرف می‌شوند، از قبر و آثار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و اولیاء تبرک جویی می‌کنند، و این امری شایع است که علاوه بر نظر علما، حتی در بین عوام جامعه ایشان نیز مشهود است و برای آن ادله شرعی نیز از منابع خود دارند. در این بین، وهابی‌ها برای تفرقه‌افکنی و انفکاک بین جامعه اسلامی، تبلیغات گسترده‌ای دارند که این قبیل مسائل نزد اهل سنت جایگاهی نداشته است و از ابداعات شیعیان است؛ وهابی‌ها سعی دارند با این تبلیغات، مسلمانان را در مقابل یکدیگر قرار دهند، و معتقدات اصیل ایشان را مخدوش کرده و به فراموشی بسپارند.
از این‌رو لازم است با تکیه بر منابع اصیل بزرگان حنفیه، تبیین گردد که آیا در منابع اصیل احناف، ادله‌ای دال بر جواز تبرک وجود دارد یا نه؟ که با تتبع مختصر در آثار برگرفته از بزرگان مذهب حنفی، به خوبی می‌توان ادله و فتاوای مستحکم ایشان را در جواز تبرک را یافت؛ برای نمونه به چند مورد اشاره می‌گردد:

- ابن‌عابدین در کتاب «رد المحتار على الدر المختار»، در بحث زیارت قبور زنان آورده است: اگر زیارت ایشان از باب ترحم و تبرک جویی به قبر صالحین باشد و همراه با گریه و شیون نباشد، جایز است.[1]
- ابن نجيم در کتاب «البحر الرائق شرح كنز الدقائق»، در بحث جواز صدا زدن و اعلان عمومی برای نماز و تشیع جنازه میت آورده است: اگر میت شخصی باشد که مردم به او تبرک می‌جستند، جایز اعلان عمومی شود تا مردم در نماز میت او و تشیع پیکرش حضور داشته باشند.[2]
- خادمی در کتاب «بريقة محمودية فی شرح طريقة محمدية وشريعة نبوية فی سيرة أحمدية» در باب جواز تبرک به بدن میت در صورت صالح بودن تصریح دارد: اگر میت، صالح باشد، جایز است که به بدن آن تبرک جویی شود و از باب تبرک لمس شود.[3]
- ابن بلبان در کتاب خود که روایات صحیح مسند ابن حبان را جمع کرده است، بابی را با عنوان «ذکر مواردی که بر شخص مستحب است تبرک به صالحین» آورده است.[4]
- مبارکفوری در کتاب «تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی»، در باب استحباب تبرک جویی به قبور شهدا، بعد از بیان مقدمه‌ای در باب عظمت مقام شهیدان تصریح دارد: شهیدان کسانی هستند که مردم به قبور و مشاهد شریف ایشان تبرک می‌جویند و این همان دلیلی است که مردم به خاطر آن به سوی کوه احد می‌روند و به آن تبرک می‌جویند.[5]
این موارد، تنها بخشی از مستنداتی است که می‌توان در منابع احناف مورد استناد قرار داد. پس تبرک جویی در بین حنفی مذهبان، امری مسلّم و مقبول است. از این‌رو سعی و تلاش وهابی‌ها نسبت به همراه کردن اهل سنت (از جمله حنفی‌ها) با اندیشه افراطی و غلط خود تلاشی بیهوده است، چرا که در مقابل مستندات قوی ایشان بر جواز این امر، ادعاهای وهابیت پایه و اساسی ندارد.

پی‌نوشت:

[1]. ابن عابدین، محمد، رد المحتار على الدر المختار، ج2، ص242، دارالفکر، بیروت، چاپ دوم،1412ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. ابن نجيم، زين الدين بن ابراهيم (م 970)، البحر الرائق شرح كنز الدقائق،ج2، ص195، دار الکتاب الإسلامي، چاپ دوّم، بی‌تا. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. خادمی، محمد بن محمد، بريقة محمودية في شرح طريقة محمدية وشريعة نبوية في سيرة أحمدية، ج4، ص195، مطبعة الحلبی، چاپ 1348ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. ابن حبّان، محمّد، صحيح ابن حبان بترتيب ابن بلبان، ج2، ص317، تحقيق: شعيب الأرنؤوط، مؤسسة الرسالة، بيروت، چاپ دوّم، 1414ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. مباركفوری، عبد الرحمن، تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی، ج5، ص310، دار الكتب العلمية، بيروت، بى‌تا. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

نویسنده: علی اکبر لطفی