پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در حکومت‌ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) منافقانی در بدنه جامعه و مسئولین وجود داشتند. منافقين كسانى هستند كه ايمان واقعى ندارند، گرچه در ظاهر از اسلام سخن می‌‌گويند و چنين وانمود می‌‌كنند كه مسلمانند و محتواى ضمير آشكارشان تعاليم اسلام است، ولى به آن‌چه می‌گويند عقيده ندارند. «يُرْضُونَكُمْ بِأَفْواهِهِمْ وَ تَأْبى‏ قُلُوبُهُمْ. [توبه/8] با زبان بازى و سخنان فريبنده، شما را خشنود می‌سازند در صورتى كه ضميرشان از اين سخنان ابا دارد.»

منافقین در توطئه ساخت مسجد ضرار، توطئه قبیله‌های یهود برای شورش علیه مسلمانان و غیره دست داشتند. البته کسانی هم بودند که در بین اطرافیان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از منافقین بودند و بعد از حضرت صدماتی به اسلام و حکومت اسلامی زدند. همان گروه از صحابه که در مسیر بازگشت از غزوه تبوک به سمت مدینه قصد جان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) را داشتند. همین افراد در زمان بعد رحلت حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مانع از رسیدن خلافت به امیرمومنان علی (علیه‌السلام) و اهانت به وجود مقدس بی‌بی فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) دختر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شدند. منافقین در زمان حضرت علی (علیه‌السلام) با ایجاد جنگ علیه وی نگذاشتند مدینه فاضله را برقرار کند.

در این زمان نیز منافقین و نفوذی‌هایی هستند که اصلا دلشان با نظام نیست و در هر فرصتی که مناسب ببینند ضربه‌ای به نظام سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور می‌زنند. این مسئولین گاهی با عمل نادرست ضربه می‌زنند و گاهی با عمل نکردن به بعضی ضرورت‌ها باعث صدمه به حیثیت نظام خواهند شد. این‌گونه افراد در بعضی احزاب سیاسی کشور ورود کرده و در انتخابات مختلف خود را در معرض انتخاب مردم قرار می‌دهند. در مجالس و دولت‌ها حضور دارند و مشکلات زیادی برای مردم ایجاد می‌کنند. راه دور ماندن از این‌گونه افراد شناخت این‌گونه افراد است و در مقابل، انتخاب افرادی که صفات منافقانه ندارند و انقلابی و جهادی عمل می‌کنند.

اما چگونه افراد منافق را بشناسیم؟ طبق آیات قرآن منافق چندین خصوصیت بارز دارد که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم؛

1. دروغگویى صریح و آشکار از شخص منافق سر می‌زند: «وَاللهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَکَاذِبُونَ. [منافقون/1] و خدا هم گواهی می‌دهد که منافقان سخن دروغ می‌گویند.» در انتخابات تعدادی اندک از کاندیداها را می‌بینیم که وعده دروغ می‌دهند. به دروغ به دیگر کاندیداها تهمت می‌زند.
2. استفاده از سوگندهاى دروغین براى گمراه ساختن مردم؛ خداوند متعال می‌فرماید: «اتَّخَذُوا أَیْمَانَهُمْ جُنَّةً.[منافقون/2] قسم‌های (دروغ) خود را سپر جان خویش (و مایه فریب خلق) قرار داده‌اند.» افرادی در انتخابات‌های گذشته دیده‌ایم که به لفظ جلاله قسم خوردند که اگر نمی‌توانستند مشکلات کشور را حل کنند نمی‌آمدند در عرصه انتخابات؛ ولی دیده شد این افراد که منتخب ملت شدند نه‌تنها مشکلات را حل نکردند بلکه مشکلات مردم را دوچندان کردند.
3. داشتن ظاهرى آراسته و زبانى چرب، على رغم تهى‌بودن درون و باطن؛ در قرآن کریم هست: «وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ [منافقون/4] تو چون آن منافقان را مشاهده کنی ظاهر و وجود جسمانی آن‌ها (به آراستگی فریبنده) تو را به شگفت آرد و اگر سخن گویند (بس خوش‌گفتار و چرب زبانند) به سخن‌هاشان گوش فرا خواهی داد.»
4. بدگمانى و ترس و وحشت از هر حادثه و هر چیز به خاطر خائن بودن؛ «یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَة عَلَیْهِمْ[منافقون/4] هر صدایی بشنوند بر زیان خویش پندارند.» این افراد چنان بدگمانند که هر خیرخواهی را که به آن‌ها مشورت می‌دهند را با بدگمانی قبول نمی‌کنند.
5. خود را مالک همه چیز دانستن، و دیگران را محتاج به خود پنداشتن؛ «هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لاَ تُنْفِقُوا عَلَى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ حَتَّى یَنْفَضُّوا..[منافقون/7] این‌ها همان مردم بدخواهند که می‌گویند: بر اصحاب رسول خدا انفاق مال مکنید تا (از گِردش) پراکنده شوند.» بیت المال و مخارج آن فقط برای تأمین جایگاه وی است و هرجا که بخواهد مصرف می‌کند تا خود یا حزبش همچنان بر مَسند قدرت بماند.