روایت صحیحی در فضیلت امیرالمؤمنین، در صحیح مسلم آمده که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «لا يحبك الا مؤمن ولا يبغضك الا منافق»
ابن‌حجر می‌گوید: این روایت صحیح و ثابت شده است؛ وی با اطلاع از وقایع تاریخی، و عمل برخی از صحابه، که بغض آن‌ها در مقابل امیرالمؤمنین به اثبات رسیده است و با ایشان جنگیده‌اند، برای سالم ماندن عقیده عدالت صحابه و اعتقاد او به اینکه در مورد عمل صحابه نمی‌توان انتقادی کرد، این توجیهات را بیان می‌کند: «این فضیلت برای بزرگان صحابه، نسبت به همه آنها محقق است که بغض آن‌ها نشانه نفاق و محبت آنها نشانه ایمان باشد، و مختص امیرالمؤمنین نیست؛ بلکه با تنقیح مناطی که احمد بن عمر در کتاب «المفهم لما اشکل من تلخیص کتاب مسلم»، آورده است، این مطلب نسبت به همه صحابه ثابت می‌گردد، و جنگ‌هایی که بین آنان رخ داده است، گرچه بغضی از یک طرف نسبت به دیگری رخ داده است، به این دلایل مذکور نبوده، بلکه اقتضای مخالفت و جنگ بین آنان است و از جهت اکرام نکردن صحابه پیامبر نیست؛ به همین دلیل، حکم به نفاق بعضی از آنان نمی‌گردد، بلکه حال آنان مانند حال مجتهدین در احکام است که برای آنکه به حق می‌رسد، دو پاداش، و برای آنکه به خطا می‌رسد، یک پاداش لحاظ می‌گردد.»
فتح الباری، ابن حجر، ج1، ص63.
همان‌طور که ملاحظه شد، حدیث صحیحی که در مورد امیرالمؤمنین بیان شده بود، به صورتی تفسیر شد که این فضیلت حتی شامل دشمن امیرالمؤمنین نیز شده است؛ بر فرض پذیرش خطای آنان در جنگ با امیرالمؤمنین، آنان باز هم مستحق پاداش قلمداد گردیده‌اند؛ آیا معنای سخن پیامبر اکرم (صلى‌الله‌عليه‌وآله) این است که دوستدار علی نیست مگر مؤمن و دوستدار صحابه دیگر (گرچه به خاطر اجتهادش با علی جنگیده باشد) هم نیست مگر مؤمن، و بغض علی را مگر شخص منافق ندارد و بغض صحابه‌ای که چون بر ضدّ علی جنگیده و اقتضای جنگ، بغض علی بوده و از مبغضین علی است، هم غیر منافق ندارد؟
آیا این عمل به حدیث و سنت پیامبر گرامی است، که سخن او به گونه‌ای تفسیر شود، که هر منصفی، ریشه تعصب را در آن بیابد؟
مقاله: «ابن‌حجر و حدیث ایمان مُحِب و نفاق مُبغض»