متن مقاله
احادیث درباره استحباب زیارت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فراوان و در حد تواتر و مورد توافق شیعه و سنی‌ است. به همین دلیل مسلمانان از قدیم همواره به زیارت قبر پیامبر می‌رفتند. این اهمیت در فرهنگ شیعی، بیشتر است و شیعیان علاوه بر زیارت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، به زیارت امامان اهل بیت نیز اهتمام جدی دارند و در مذهب شیعه، زیارت امامان، جزئی از آیین‌های مهم مذهبی به‌شمار می‌آید؛ امام رضا (علیه‌السلام) زیارت را عهد و پیمانی بر عهده دوستان و شیعیانشان معرفی کرده‌اند.
بررسی روایات و داستان‌های متعدد از زیارت صحابه، تابعین و علمای اهل سنت، در کتب اهل سنت، نشان می‌دهد که زیارت در میان آنان، عملی مقبول و مورد سفارش است؛ به حدی که بحث در مورد این است که زیارت‌نامه و سلام بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، بهتر است رو به ضریح پیامبر باشد، یا رو به قبله.[1]
سمهودی از چند عالم حنفی نقل می‌کند که آن‌ها معتقدند در زیارت پیامبر، باید رو به قبله شویم:
ابولیث سمرقندی حکایتی نقل می‌کند که در آن به ابوحنیفه نسبت می‌دهد که سلام دادن به پیامبر، رو به قبله انجام شود.
سروجی حنفی نیز می‌گوید: ما معتقدیم که باید رو به قبله بایستیم.
از کرمانی حنفی نیز نقل شده که برای زیارت پیامبر، در کنار سر پیامبر، بین قبر و منبر ایشان، رو به قبله می‌ایستیم.[2]
همه این موارد، نشان از پذیرش زیارت دارد، و فقط در مورد چگونه ایستادن برای زیارت اختلاف شده است.
با این وجود نقل‌هایی مخالف این موارد نیز از حنفی‌ها نقل شده است:
در مسند ابوحنیفه نقل شده، ایوب سختیانی به قبر پیامبر نزدیک شد، پشت به قبله و رو به قبر کرده و نزد قبر پیامبر گریه کرد.
ابن مبارک نیز از ابوحنیفه نقل می‌کند: وقتی ایوب سختیانی به مدینه آمد، در مدینه بودم؛ با خود گفتم، ببینم چه می‌کند؟! پس دیدم که پشتش را به قبله کرد، و رو به قبر مطهر پیامبر اکرم، گریه می‌کرد نه مانند کسانی‌که تباکی می‌کنند و در مقام شخص فقیه ایستاد.[3]
ابن همام حنفی نیز می‌گوید: آن‌چه از ابولیث سمرقندی در مورد ایستادن رو به قبله، نقل شده، مردود است به روایتی از ابن‌عمر که در مسند ابوحنیفه نقل شده است: که هرگاه به زیارت قبر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌آیی، پشت به قبله و رو به مرقد مطهر کرده و می‌گویی: السلام علیک ایها النبی الکریم و رحمةالله و برکاته.[4]
ابن جماعه نیز نقل کرده، در مذهب حنفی، برای سلام و درود فرستادن به پیامبر، پشت به قبله و رو به سر مقدس ایشان کرده و چند قدم از دیوار مرقد فاصله گرفته و به پیامبر سلام می‌دهیم.[5]
از اصحاب شافعی و نیز قول احمد بن حنبل هم آمده که در زیارت رو به ضریح و مرقد پیامبر و پشت به قبله می‌ایستند.[6]
سبکی نیز در این‌باره می‌گوید: در این اختلاف، قول اکثر علماء بهتر است، که در سلام به میت، با او معامله زنده می‌شود، و همان‌طور که رو به زنده به او سلام می‌شود، در سلام به میت هم همین‌گونه عمل شود، و سزاوار نیست در این مطلب تردید شود.[7]
خلاصه همه این اختلافات، پذیرش مشروعیت زیارت است و اختلاف در این‌که رو به قبله زیارت انجام شود، یا رو به قبر، که اکثر علمای اهل سنت معتقدند رو به قبر مطهر پیامبر ایستاده و به ایشان سلام کنند.

پی‌نوشت:

[1]. «رو به قبر زیارت کردن، از آداب زیارت پیامبر اکرم»
[2]. وفاء الوفا، سمهودی، ج5، ص75.
[3]. وفاء الوفا، سمهودی، ج5، ص75. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. وفاء الوفا، سمهودی، ج5، ص76. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. وفاء الوفا، سمهودی، ج5، ص76. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. وفاء الوفا، سمهودی، ج5، ص75. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[7]. وفاء الوفا، سمهودی، ج5، ص76. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.