پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- سرکرده‌ها و رهبران عرفان‌های نوظهور تمام ادیان را بر طریق نجات و رستگاری معرفی می‌کنند و همه آن‌ها را دین حق می‌دانند . آیا همه‌ی ادیان بر حق اند یا تنها یك دین حق (صادق) وجود دارد؟
نگاه أغلب شبه معنویت‏‌های نوپدید به مسئله دین، نگاهی پلورالیستی[1]  بوده و همه ادیان و مذاهب و باورهای معنوی را مسیری برای رسیدن به حقیقتی واحد (خدا) می‌دانند. به عنوان مثال در نظریات ساتیا سای بابا[2] آمده است: « تنها یک نژاد وجود دارد، در نژاد بشریت تنها یک مذهب وجود دارد، مذهب عشق. تنها یک زبان وجود دارد، زبان دل. تنها یک خدا وجود دارد، که در همه جا حاضر است. من نیامده‌‏ام تا ایمان و اعتقاد کسی را از بین ببرم و آمده‌ام تا هر کس را در اعتقاد و ایمان خود راسخ‌تر سازم، تا یک مسیحی، مسیحی بهتر و یک مسلمان، مسلمانی بهتر و یک هندو، هندوی بهتری شود.»[3]
از منظر اسلام به هیچ وجه پلورالیسم و کثرت‌گرایی ادیان به معنای حقانیت همه ادیان مورد پذیرش اسلام نیست، گرچه پیروان ادیان آسمانی رسمیت اجتماعی دارند و در چارچوب قوانین اسلام حق حیات و فعالیت‌های اجتماعی را دارند. قرآن کریم حقانیت (طولی) شرایع انبیای الهی را می‌پذیرد و همه آن‌ها را در عصر خود مصداق اسلام می‌داند، اما حقانیت (عرضی) ادیان معارض با اسلام را نمی‌پذیرد. همچنین آیات قرآنی علاوه بر دلالت بر انحصار دین حق در اسلام و نفی پلورالیسم دینی به صراحت با بعضی از اصول و مبانی پلورالیسم مخالف است و آن را ابطال می‌کند.
ضمن این‌که اعتقاد به پلوراليسم دینی، پیامدهای ناگواری در پی دارد که به عنوان نمونه به دو مورد مهم اشاره می‌شود:
الف) غیر ضروری بودن ارسال پيامبران و نزول کتب آسمانی از جانب خداوند و زیر سئوال رفتن «مراحل کمال انسان» نسبت به سطح آگاهی وتمدن بشری با بعثت انبیا.[4]
ب) پايين آمدن مرتبه «وحی و دين» تا حد تجربه شخصی پيامبران، كه البته با تجربه شخصی انسان‌های ديگر نيز می‌تواند كامل‌تر گردد.[5]
پی‌نوشت
[1].  Pluralism- در تعریف واژه پلورالیسم آمده است که؛ این لغت، از «پلورال» به معنای «تجمع» و «کثرت» بوده و در اصطلاح؛ به هر نظریه‌‏ای که در آن، اصل و ریشه امور یا عدد چیزها یا نوع آن‌ها بیش از یکی دانسته شود، اطلاق می گردد.منبع: کندوکاوی در سویه‌‏های پلورالیزم، محمدحسن قدردان قراملکی، ص21.
[2]. توضیحات بیشتر پیرامون شخصیت مذکور در موضوعات مربوط به آیینهای شرقی آمده است.
[3]. زندگی من پیام من است، سای بابا، ترجمه پروین بیات، نشر عصر روشن بینی، ص 43.
[4].   آموزش عقايد, مصباح یزدی، ج 2، نشر موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، ص 105 ـ102.
[5].  اسلام و كثرت‌گرایی دين، محمد لگنهاوزن، ترجمه نرجس جوان دل، نشر طه، ص 80.