حسن بن فرحان مالکی عالم وهابی معاصر از کشور عربستان که جزء افراطی‌ها بوده و اکنون به میانه‌رو تبدیل شده، با نقد و بررسی از یک‌سو و اشکال و تهاجم علمی و عقلی از طرف دیگر، نظرات علمای گذشته و حال حاضر را به چالش کشید؛ به طوری که مغضوب حکومت و دولت عربستان سعودی گردید و چندین بار هم به زندان افتاد، اما هیچ‌گاه از عقاید و نظرات مستدل و محققانه‌ی خود عدول نکرد. او در کتاب خود ذیل موضوع تبرک به قبور و دست کشیدن به آن قبرها که از طرف محمد بن عبدالوهاب شرک اکبر نامیده شد، این‌گونه استدلال می‌کند که: «اکثر چیزهایی که به سبب آن، محمد بن عبدالوهاب و پیروانش مردم را تکفیر می‌کنند، چیزی است که جمهور علمای مسلمین، بلکه خود حنبلی‌ها با وجود سخت‌گیری‌هایی که دارند، آن را جایز می‌دانند، مانند امام احمد بن حنبل و ابراهیم حربی حنبلی، و عبدالله بن احمد و...»[1]
بعد به عنوان نمونه می‌گوید: «تبرک به قبر و دست کشیدن به آن از طرف محمد بن عبدالوهاب، شرک اکبر دانسته شده، ولی بزرگانی مانند احمد بن حنبل، امام مذهب در کتاب علل و معرفه الرجال (ج2 ص493) آن را جایز دانسته است...»[2] او می‌گوید: «برخی صحابه مانند ابوایوب انصاری و ابن عمر، نیز به منبر و قبر پیامبر در میان صحابه تبرک می‌جستند و کسی از صحابه به آن‌ها ایراد و انکار نکردند و این دلالت بر اجماع سکوتی صحابه می‌کند... بحث و مناقشه در شرک اکبر قرار دادن تبرک و توسل است، همانا این عمل‌ها را صحابه از اهل بدر و بیعت رضوان انجام داده‌اند و کسی از صحابه و تابعین به آن‌ها ایراد نگرفت و انکار نکرده است. بنابراین لازم می‌آید که ابوایوب انصاری و ابن عمر و احمد بن حنبل را کافر بدانیم، بلکه آن دسته از صحابه را نیز که بر این‌ها انکار نکردند، همراه با شهادت به یگانه‌پرستی؛ مروان بن حکم در زمان صحابه، تنها کسی است که گذاشتن صورت به قبر پیامبر از جانب ابوایوب انصاری را محکوم و انکار کرد...»[3]
بعد می‌گوید: «من خیلی از عمل‌هایمان را می‌یابم که از بنی‌امیه باز مانده و اخذ گردیده است، حتی مانند سخت‌گیری‌های اعتقادی که از مروان رسیده و سخت‌گیری‌های فقهی مانند حکم دو رکعت نماز پس از عصر و اتمام حج، از معاویه رهبر گروه باغی در زمان خلافت خلفای راشده... به جا مانده است که غلات سلفی‌ها، از جمله غلات وهابیون قدم به قدم راه آن‌ها را پیروی می‌کنند، برای آن‌ها رعایت عدل و حقوق انسان‌ها و دور کردن ظلم هیچ اهمیتی ندارد و هم و غم آن‌ها در مرحله اول این است که بندگان خدا را به مشرک و موحد، و هدایت یافته و گمراه، تقسیم کرده و می‌کنند...»[4]
در نتیجه تو خود از این مجمل کلام مفصل خوان.

پی‌نوشت:

[1]. «معظم الاشیاء التی اختطفها محمد بن عبدالوهاب و اتباعه هی ما یحقّ لجمحوریه العلماء المسلمین، لکن الحنبلیین انفسهم علی الرغم من قسوتهم...» قرائه فی کتب العقائد، حسن بن فرحان مالکی، مرکز الدراسات التاریخیه، عمان، الاردنیه الهاشمیه، ص164.
[2]. «فیما یتعلق بالمقابر و طرقها بقلم محمد بن عبدالوهاب شریک اکبر، لکنها رائعه مثل احمد بن حنبل...» همان، ص165.
[3]. «کما دعا بعض الصحابه، مثل ابو ایوب الانصاری و ابن عمر، الی منبر النبی و قبره بین الصحابه...» همان، ص166.
[4]. «أجد العدید من تصرفاتنا التی تم استبعادها من الامویین و التی تم تلقیها، حتی من ادانه مروان...» همان، ص167.