پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان، فرازهای متعددی وجود دارد حاکی از اینکه دیوها به دست ایزدان و اشَوَنان (مؤمنان) سلاخی و با شدت سرکوب و قتل‌عام شدند.[1] از سویی دیگر، همواره این سؤال بوده که منظور از دیوها، آیا فقط نیروهای شرور ماورائی هستند؟! یا شامل انسان‌هایی که موبدان زرتشتی از آنان دل خوشی نداشتند هم می‌شود؟! موبد «مانکجی نوشیروانجی دهالا» به این سؤال پاسخ داده است. منظور از دیو در اوستا (که بارها حکم قتل عام و کشتار آنان صادر شده) هم ارواح شریراست و هم انسان‌های بدکار و وحشیِ چادرنشین و گنهکار مصداق دیوها شمرده می‌شدند.[2] به راستی در تاریخ زرتشتیگری خشونت وجود نداشت؟!

در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز دقیقاً این معنی آمده که منظور از "دیو" همان مردم کافر و بی‌دین هستند: «تو مر ديو را مردم بد شناس، كسى كو ندارد ز يزدان سپاس‏، هرانكو گذشت از ره مردمى، ز ديوان شمر مشمر از آدمى‏».[3]

پی‌نوشت:
[1]. در این زمینه بسیار سخن گفتیم. برای نمونه بنگرید به: «اوستا و نفرین مردم مازندران و گیلان» و «کارنامه‌ی ایزدِ مهر!»
[2]. مانکجی نوشیروانجی دهالا، خداشناسی زرتشتی، برگردان به فارسی موبد رستم شهزادی، تهران: مؤسسه انتشارات فروهر، 1377، ص 26.
[3]. حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاهنامه، بر اساس نسخه مسکو، مرکز تحقیقات نور، شماره ثبت کتابخانه ملی: 815279. برگه 432 (در فهرست: آمدن افراسياب به ديدار اسپان خويش و كشتن رستم اكوان ديو را).

مقاله مرتبط:

خشونت در آیین زرتشتی