پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آیه مباهله از آیاتی است که به اعتقاد همه مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل سنت همچون زمخشری[1] فخر رازی[2] و بیضاوی[3] و... در رابطه با امام علی و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) نازل شده است. «فَمَنْ حَاجَّكَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّـهِ عَلَی الْكَاذِبِینَ [آل عمران/61] هرگاه بعد از علم و دانشی که (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.» مفسران در ذیل آیه مباهله می‌گویند: مراد از «ابنائنا» حسن و حسین (علیهم السلام) هستند و مراد از «نسائنا» فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است و مراد از «انفسنا» حضرت علی (علیه السلام) است.
اما برخی مثل محمد عبده _ با وجود تصریح مفسران و محدثین بر اینکه آیه مباهله در حق پنج تن آل کساء نازل شده است _ نزول این آیه را در حق اهل بیت صحیح نمی‌داند.[4] برخی از مغرضین و متعصبین اهل سنت می‌گویند: اگر منظور خداوند از «انفسنا» علی (علیه السلام) بود و از «نسائنا» فاطمه (سلام الله علیها) بود، چرا خداوند از همان ابتدا نام این افراد را در آیه قرار نداد؟ بنابراین معلوم می‌شود که این آیه در حق اهل بیت نازل نشده است!
در پاسخ از این گروه کور دل می‌گوییم: خداوند برای اینکه برتری علی، فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) را بر دیگران نشان دهد کلمه جمع آورد، تا نشان دهد که فاطمه (سلام الله علیها) از همه زنان افضل است. زیرا کلمه «نسائنا» اطلاق دارد و شامل زنان و دختران پیامبر می شود ولی وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) از بین زنان، فقط دختر خود را همراه می‌آورد، به دیگران ثابت می‌کند که او از همه برتر است. همچنین کلمه «انفسنا» جمع است و اطلاق دارد ولی وقتی پیامبر علی (علیه السلام) را فرا می‌خواند، ثابت می‌کند که از میان همه اصحاب و اقوام، فقط علی به منزله جان پیامبر (صلی الله علیه و اله) است.
افزون بر آن که این روایت در صحیح مسلم نیز ذکر شده است که مراد از آیه مباهله علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) هستند.[5] آیا با این وجود، باید در اطلاق آیه بر اهل بیت شک کرد!

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. الزمخشری، محمود، تفسیر الکشاف، نشرالبلاغه، قم، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران
[2]. فخر رازی، التفسیر الکبیر، دارالکفر، بیروت، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.
[3]. بیضاوی، عبدالله بن عمر، تفسیر انوار التنزیل و اسرار التأویل، دارالکفر، بیروت، ۱۴۲۹ق،‌ ذیل آیه ۶۱ آل عمران.
[4]. رشيد رضا، محمد، تفسير القرآن الحكيم (تفسير المنار)، الهيئة المصرية العامة للكتاب، بي جا، 1990 م، ج3، ص265. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. نيشابورى، مسلم، صحيح مسلم، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقى، دار إحياء التراث العربى، بيروت، بى تا، ج4، ص1871