پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ ذکر و یادکردن در عرفان اسلامی عبارت است از «توجه به خدا» که در عالی‌ترین مراتب، عارف و سالک نباید لحظه‌ای از خدای متعال غافل شود تا به انقطاع کامل برسد. فلذا در مناجات شعبانیه می‌خوانیم: «اِلهی هَبْ لی كَمالَ الاْنْقِطاعِ اِلَيْک.[1] بارالها، کامل‌ترين انقطاع به‌سوی خودت را نصيبم گردان.» پس در واقع بر اساس «ذکر» و «توجه» است که مقامات عرفانی درجه‌بندی می‌شود.

اما در عرفان حلقه از تأثیر نداشتن ذکر و یاد خداوند متعال در کمال‌پذیری انسان صحبت به میان می‌آورند. بنیان‌گذار فرقه انحرافی حلقه می‌گوید: «ذکر هیچ‌گونه تأثیری در استفاده از حلقه‌های عرفان کیهانی (حلقه) و کمال‌پذیری انسان ندارد.»[2] در جایی دیگر همسویی شیطان و بنیانگذار حلقه در مورد ذکر به وضوح دیده می‌شود. وی می‌گوید: «در فرادرمانی به ادای ذکر و مانترا، تخیل و تصور و تجسم، ترسیم سمبل و اشکال نمادین، تلقین و روش‌های خود هیپنوتیزم و… نیازی نیست.»[3] طاهری می‌گوید: «ذکر هیچ‌گونه تأثیری در استفاده از شبکه و دریافت آگاهی‌های آن ندارد.»[4]
طاهری بنیان‌گذار حلقه دلیل ممنوع بودن ذکر در عرفان حلقه را چنین ذکر می‌کند: «به محض این‌که فرد شروع می‌کند به ذکر تمام عوامل  ضد کمال، شبکه منفی و موجودات غیرارگانیک به او حمله‌ور می‌شوند، ضمن این‌که او هر چه بخواهد بگوید لا اله الا الله، سبحان الله یا ذکرهای خاص این حمله ادامه دارد[5].«

این در حالی است‌که خداوند متعال بارها در قرآن کریم انسان را به ذکر و یاد خود تشویق می‌کند. «فَاذْکُرُوا اللَّهَ قِیَاماً وَ قُعُوداً وَ عَلَى جُنُوبِکُمْ. [نساء/103] خدا را یاد کنید؛ ایستاده، و نشسته، و در حالى که به پهلو خوابیده‌اید!» و «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ. [بقره/152] پس به یاد من باشید، تا به یاد شما باشم!» همچنین «وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ. [انفال/45] و خدا را فراوان یاد کنید، تا رستگار شوید!»

قرآن کریم، این شیوه محمدعلی طاهری در مورد ذکر را روش شیطان می‌داند که سعی دارد مستقیم و غیرمستقیم انسان را از ذکر و یاد خدا دور کند. «إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَهَ وَ الْبَغْضَاءَ فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاَهِ. [مائده/91] شیطان مى‌خواهد به وسیلۀ شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند، و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد.» در روایات و سیره‌ی اهلبیت (علیهم‌السلام) نیز زیاد دیده می‌شود که پیوسته ذکر می‌گفتند و دیگران را به این امر دعوت می‌کردند. روايتی از امام صادق (عليه‌السلام) نقل‌شده كه آن حضرت در مورد پدر بزرگوارشان امام باقر (عليه‌السلام) فرمودند: «پدرم زياد ذكر مى‌گفت. هنگامی که پياده همراه او مى‌رفتم پيوسته ذكر خدا مى‌گفت... حتى هنگامی‌که با مردم گفتگو مى‌كرد اين امر مانع از ذكرش نمى‌شد و من پيوسته مى‌ديدم كه زبانش به سقف دهانش چسبيده و «لا اله الا الله» مى‌گويد».[6]
آيا كسى مى‌تواند پيرو ائمه اطهار (عليهم‌السلام) باشد و اين قبيل روايات را ناديده بگيرد؟ چگونه کسی که می‌خواهد سیر و سلوک کند می‌تواند بدون توصیه‌های اؤلیای الهی که جایگاه خاصی برای ذکر قائل بودند به مقام و معرفت برسد؟ پس از ديدگاه معارف اهل‌بيت (عليهم‌السلام) چنين گرايش‌هايى قطعاً باطل است. همچنین با مراجعه به قرآن و روايات، اذكار خاصى تعيين و بر گفتن آن‌ها تأكيد شده است. خود اهل‌بيت (عليهم‌السلام) كه قطعاً در بالاترين مراتب و مقامات عرفانى قرار دارند، پيوسته و تا پايان عمر به نماز و دعا و اذكار اهميتى ويژه مى‌دادند.

پی‌نوشت:

[1]. مفاتيح الجنان، اعمال مشترك ماه شعبان، عمل هشتم (مناجات شعبانيه).
[2]. انسان از منظری دیگر، محمد علی طاهری، نشر ندا، تهران، ص ۱۳۴.
[3]. همان، ص ۷۶.
[4]. همان، ص ۹۳.
[5]. جزوه‌ی مستری، محمد علی طاهری، سلسله جزوات عرفان کیهانی، بی‌تا، ص ۱۳۰.
[6]. اصول كافى، شیخ کلینی، دارالکتب الاسلامیه، ج 2، كتاب الدعاء، باب ذکر الله عزوجل كثيرا، روايت 1.