پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ همان‌طور که مشهور است ناکثان به اصحاب جمل گفته می‌شود، چرا که پیمان خود با حضرت را، «نکث» کرده و شکستند، مارقان که به معنای فاسقان است، به خوارج و اصحاب نهروان گفته می‌شود و قاسطان که به معنای ستم‌کاران است، به اصحاب صفین اطلاق می‌گردد. ابن ابی الحدید معتزلی در این خصوص می‌گوید: پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به علی (علیه السلام) این خبر را داده بود که «ستقاتل بعدی الناکثین و القاسطین و المارقین...»[2] این دست روایات در منابع اهل سنت با الفاظ گوناگونی وارد شده است.
به‌عنوان نمونه حاکم نیشابوری از ابوایوب انصاری نقل کرده است: «سمعت النبی یقول لعلی بن ابی طالب تقاتل الناكثین و القاسطین و المارقین بالطرقات و النهروانات و بالشعفات. قال ابوایوب یا رسول‌الله مع من نقاتل هؤلاء الاقوام؟ قال: مع علی بن ابی طالب.[3] من از پیامبر شنیدم که به علی بن ابی‌طالب فرمود: تو علیه ناکثان و قاسطان و مارقان در طرقات و نهروان و شعفات پیکار می‌کنی. ابوایوب پرسید یا رسول‌الله به همراه چه کسی علیه این اقوام جنگ کنیم؟ حضرت فرمود: با علی بن ابی‌طالب.»
در روایت دیگری سیوطی و حاکم نیشابوری به نقل از ابوایوب آورده‌اند: «امر رسول الله علی بن ابی طالب بقتال الناكثین و القاسطین و المارقین.[4] پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به حضرت علی (علیه السلام) امر کرده است، که با ناکثین و قاسطین و مارقین نبرد کند.»
ابن‌مردویه در کتاب مناقب  و جوینی در فرائد به روایتی از ام‌سلمه اشاره کرده‌اند: «خرج رسول‌الله من بيت زينب، فأتى منزل أم سلمة فجاء علي، فقال النبي: يا أم‌سلمة، هذا والله قاتل القاسطين والناكثين والمارقين.[5] رسول خدا از خانه زینب خارج و به خانه ام‌سلمه رفت. سپس حضرت علی (علیه السلام) وارد شد. رسول خدا فرمود: ای ام‌سلمه! به خدا سوگند! او (علی) کشنده قاسطان و ناکثان و مارقان پس از من است.»
یا این‌که متقی هندی از عمار یاسر نقل کرده است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «یا علی! ستقاتلک الفئة الباغیة و انت علی الحق، فمن لم ینصرک یومئذ فلیس منی.[6] ای علی! به زودی گروه شورش‌گر با تو پیکار می‌کنند و تو بر حق هستی. در آن روز هرکس تو را یاری ندهد، از من نیست.»
با وجود این روایات و تصریح نبی خدا، بر حق بودن حضرت علی (علیه السلام) و باطل بودن جبهه مقابل مشخص می‌شود.
در باطل بودن کسانی‌که علیه خلیفه وقت شوریدند، همین سخن رسول خدا کافی است که فرمودند: «لن یفلح قوم ولّوا امرهم امرأة[7] مردمی که رهبری آنان را زنی بر عهده بگیرد، رستگار نمی‌شوند.»
آیا این روایت صراحت ندارد؟ آیا فرد مورد نظر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مشخص نیست؟
چرا دشمنان امیرالمؤمنین مانند ابن‌تیمیه، برای کم‌رنگ کردن فضایل حضرت می‌گویند که این روایات ضعیف است؟[8]

پی‌نوشت:

[1]. عمالقه قومی بودند که در زمان حضرت ابراهیم می‌زیستند و قومی ستم‌کار بودند. وجه تسمیه آن به خاطر ستم‌کار بودن ناکثین و مارقین و قاسطین است.
[2]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج1، ص201
[3]. المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج3، ص150، ح4675. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج3، ص150، ح4674. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
الخصائص الکبری، سیوطی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج2، ص235
[5]. فرائد السمطین، جوینی، مؤسسة المحمودی، بیروت: ج1، ص283
مناقب علی بن ابی طالب، ابن مردویه: ص160، ح197
[6]. کنز العمال، متقی هندی، الرسالة العالمیة، بیروت: ج11، ص613، ح32970
تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج42، ص473
[7]. صحیح بخاری، بخاری، دارالقلم، بیروت: ج8، ص124، کتاب الفتن، ح7099
مسند ابی داوود، ابی داوود طیالسی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج1، ص470، ح919
[8]. منهاج السنة، ابن تیمیه، دارالحدیث، قاهره: ج2، ص639

نویسنده: محمد یاسر بیانی