دو عامل اساسی را می‌توان سبب فشارهای سیاسی علیه امام عسکری (علیه السلام) دانست:
یکی این‌که در زمان حیات امام يازدهم (عليه السلام)، شيعه به‌صورت يك قدرت عظيم در عراق و برخی بلاد دیگر در آمده بود و همه می‌دانستند كه شیعیان، حكومت هيچ‌يك از عباسيان را مشروع نمی‌داند، و عامل مهم‌تر این‌که اکثراً مسلمین چه شیعه و چه سنی، می‌دانستند، امام عسکری (عليه السلام) پدر منجی عالم، امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است. این دو عامل به همراه عوامل دیگر، سبب شدند امام عسکری (علیه السلام) بیش از هر امام دیگری در اختناق و تنگنا باشد.
امام عسکری (علیه السلام) با حکومت سه تن از حاکمان بنی‌عباس، یعنی معتز، مهتدی و معتمد معاصر بود. در این میان معتمد کینه خاصی نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) داشت، لذا امام را در فشارهای بسیار شدید حکومتی قرار داد و به‌دستور او  و برای تسلط بیشتر بر امام ایشان را به سامراء و منطقه عسکر انتقال داد.
حضرت امام عسکری (علیه السلام) با تمام این تنگناها موظف به انجام رسالت خود بود. لذا با اصحاب خود به‌طور پنهانی مکاتبه داشت و امور مهم دین را با آن‌ها در میان می‌گذاشت.
داوود بن اسود که یکی از اصحاب امام عسکری (علیه السلام) و خادم ایشان بود می‌گوید: «روزی امام عصایی به من داد و فرمود: این عصا را به شخصی به نام عثمان بن سعید برسان. در بین راه در اثر حادثه‌ای عصا شکست و دیدم که در میان آن نامه‌ای وجود دارد. به سوی امام بازگشتم و جریان را بازگو کردم. حضرت به من فرمود: «و اذا سمعت لنا شاتما فامض لسبيلك التى امرت بها و اياك ان تجاوب من يشتمنا او تعرفه من انت، فانا ببلد سوء و مصر سوء وامض فى طريقك فان اخبارك و احوالك ترد الينا فاعلم ذلك.[1] هر گاه مشاهده كردى كه كسى ما را دشنام مى‌دهد، تو به دنبال مأموريتى كه فرستاده شدى، برو و مبادا در صدد پاسخ او برآيى يا خودت را به او معرفى كنى، زيرا ما در شهر بدی قرار داريم، تو به راه خودت ادامه بده، زيرا اخبار و احوال تو به ما مى‌رسد، اين را به‌خوبى بدان.»
عبدالعزیز بلخی می‌گوید: در بازار، امام عسکری (علیه السلام) را دیدم، خواستم ایشان را به مردم معرفی کنم، که حضرت با اشاره انگشت، مرا امر به سکوت فرمودند و بعد به من فرمودند: «انه هوالکتمان أو القتل فاتق الله علی نفسک.[2] یا باید کتمان کنی و یا این‌که به قتل خواهی رسید. بر جان خودت از خدا بترس.»
خفقان و نظارت بر امام به حدی شدید بود که حتی اصحاب امام و کسانی‌که با ایشان در ارتباط بودند، امنیت جانی نداشتند. امام (علیه السلام) به اصحاب خود دستور مى‌دادند، تا هيچ‌كس به ایشان سلام نكند و یا با دست به او اشاره ننمايد، زيرا در غير اين صورت جانش در امان نخواهد بود.[3] با تمام این فشارها امام باید مهم‌ترین وظیفه‌ای که بر دوش داشت را انجام دهد، که آن هم اثبات ولادت فرزندش و معرفی او، به‌عنوان امام بعد از خودش، طوری که جانش در خطر نیفتد، بود. چرا که بنا بر شهادت تاریخ، حکومت بنی‌عباس تصمیم قاطع بر قتل امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) داشت.[4]
یکی دیگر از وظایف مهم امام عسکری (علیه السلام)، آماده سازی افکار شیعیان برای پذیرش مسئله غیبت بود، که حضرت این عمل را با گماردن نمایندگانی در سراسر بلاد اسلامی، به‌خوبی انجام داد و این مسئله را به گوش تمامی شیعیان رساند و آن‌ها را برای این اتفاق مهم آماده ساخت.

پی‌نوشت:

[1]. بحارالانوار، علامه مجلسی، داراحیاءالتراث، بیروت: ج50، ص283،ح6
[2]. همان، ص289
[3]. همان، ص269
[4]. کتاب الغیبة،شیخ طوسی، دارالمعارف الاسلامی، قم:ص248

نویسنده: محمد یاسر بیانی