پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بر پژوهشگران روشن است که ابن تیمیه بارها مقام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) را تا حد انسان‌های معمولی تنزل داده است.[1] اکنون نیز به یکی دیگر از نظریات موهن وی درباره‌ی پیامبر مکرم اسلام اشاره می‌رود.
اینکه پیامبران پس از بعثت معصومند بر کسی پوشیده نیست و همه‌ی فرق مسلمین بر این مساله اتفاق نظر دارند. اما قبل از بعثت در این قضیه بین فرق اختلاف است که برخی به عصمت قبل از بعثت اعتقاد دارند و برخی می‌گویند که پیامبران قبل از بعثت تنها از گناهان کبیره معصومند ولی ممکن است مرتکب گناه صغیره بشوند. [2] این مساله فعلا مورد بحث ما نیست.
کلام ما در اینجاست که ابن تیمیه حتی بعد از بعثت پیامبر نیز عصمتی برای ایشان قائل نبوده و ایشان را با سایرین برابر می‌داند. او می‌گوید انبیاء (تفاوتشان با بقیه در این است که) توبه را به تاخیر نمی‌انداختند، و در توبه کردن تسریع داشتند. ضمن اینکه اصرار بر تکرار گناه نیز نداشتند. درواقع عصمت انبیاء در این است که توبه را به تاخیر نمی‌اندازند (نه اینکه گناه نکنند) که اگر کسی این توبه را تاخیر اندازد گرفتار بلا و مصیبت شده و خداوند این را کفاره‌ی تاخیر توبه‌ی او قرار می‌دهد، مثل آن کاری خدا با حضرت یونس (علیه السلام) انجام داد.[3]
این عبارت ابن تیمیه حاکی از این است که پیامبران حتی پس از بعثت هم مرتکب گناه، حتی گناه کبیره هم می‌شوند، منتهی تفاوت پیامبران در این می‌داند که پیامبران نعوذبالله پس از اینکه یک گناه کبیره را مرتکب شدند، بین این گناه و گناه کبیره‌ی دیگر حتما توبه می‌کنند، و هرگز دو گناه را روی هم انباشته نمی‌کنند.
از عموم عبارت ایشان استفاده می‌شود که این قاعده شامل حتی خاتم انبیاء (صلی الله علیه و آله و سلم)، هم می‌شود، خصوصا که برای استناد کلامش به این آیه تمسک می‌کند که «إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا لِّيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ يُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ يهَْدِيَكَ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمً [فتح/۱-۲] به درستى که ما برایت فتحى نمایان کردیم تا خداوند آثار گناهانى که بدهکار مشرکین بودى (و به خاطر آن تو را مستحق آزار و شکنجه مى‏‌دانستند) از دل‌هاى آنان بزداید، چه گذشته‏‌ات و چه آینده‏‌ات را، و نعمت خود بر تو تمام نموده به سوى صراط مستقیم رهنمونت شود» در حالی که ذنب در این آیه به معنای ذنبی است که مشرکان مکه پیامبر را بدان متهم می‌کردند و آن انکار بت‌هایشان بود،[4] نه گناه و معصیت واقعی، همانگونه که حضرت موسی فرمود «و لهم علی ذنب [شعرا/۱۴] آن‌ها مرا گناهکار می‌دانند». نه اینکه حضرت موسی (علیه السلام) واقعا گناهکار باشد. در واقع آیه از لسان مشرکان و کفار سخن می‌گوید.

پی‌نوشت:

[۱]. ابن تیمیه و تنقیص مقام پیامبر
[2]. ابن تیمیه فکرا و منهجا، آیت الله جعفر سبحانی، ص ۱۷۹، ناشر: موسسه امام صادق (علیه السلام)، ۱۴۳۲ق.
[3]. مجموع الفتای، ابن تیمیه، ج۱۰، ص ۳۰۹، ناشر: مجمع ملک فهد، مدینه، ۱۴۱۶ ق.
[4]. ابن تیمیه فکرا و منهجا، آیت الله جعفر سبحانی، ص ۱۸۵