پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از خصوصیات و اوصاف مکه، امنیت آن است که به تقاضای حضرت ابراهیم (علیه السلام)، و استجابت دعای ایشان،[1] توسط خداوند، این ویژگی مخصوص مکه می‌باشد، که دعای حضرت ابراهیم در قرآن بدین صورت بیان شده است: «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آَمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ.[ابراهیم/35] و ابراهيم گفت: اى پروردگار من، اين سرزمين را ايمن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستش بتان دور بدار.»
در بین ویژگی‌های مکه و اوصافی مانند: عتیق و آزاد بودن، مبارک بودن، هدایت‌گری، قوام جوامع اسلامی، و... که یک بار در قرآن مطرح شده است، ویژگی امنیت حداقل هفت مرتبه در قرآن بیان گردیده است، که نشان‌گر برجستگی و اهمیت و نقش این ویژگی در بین دیگر خصوصیات می‌باشد.
خداوند متعال در آیه‌ای از قرآن به این شهر، با وصف امنیت، قسم یاد کرده است، و فرموده: «وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ.[تین/3] سوگند به اين شهر ايمن.» منظور از امنیت مکه؛ امنیت در حج و خانه خداست، که می تواند مانند تمام اعمال عبادی، تشریعی یا تکوینی باشد.
ـ امنیت تشریعی مکه؛ به معنای دستور خداوند به حاکمان مکه، نسبت به فراهم کردن مکانی امن برای کسانی است که به این شهر می‌آیند.
ـ امنیت تکوینی مکه؛ به معنای ایجاد شدن نیرویی در روح و جان انسان (در اثر انجام اعمال حج، با رعایت تمام شرایط آن) است که این نیرو انسان را از پلیدی‌ها و گناهان در امان نگه می‌دارد.
مثلاً در مورد نماز آیه «حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ.[بقره/238] نمازها و نماز ميانين را پاس داريد و مطيعانه براى خدا قيام كنيد.» بُعد تشریعی نماز را بیان می‌دارد، و آیه «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ.[عنکبوت/45] نماز آدمى را از فحشا و منكر باز مى‌دارد و ذكر خدا بزرگ‌تر است.» بعد تکوینی نماز را بیان نموده است.
زمان آغاز امنیت مکه، به زمان حضرت آدم (علیه السلام) باز می‌گردد، که به مرور زمان دست‌خوش حوادث شد، و حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای استمرار آن دعا فرمود.
خداوند در چند آیه به بعد تکوینی امنیت، در مکه اشاره نموده است:
خداوند به کسانی‌که قصد انجام حج دارند، می‌فرماید مکه را برای اجتماع شما، امنیت دادیم، با آسودگی به اعمال عبادی خود بپردازید، و حتی برای اهمیت این موضوع، ابراهیم و اسماعیل را برای آماده کردن و پاکیزگی مسجدالحرام، دستور دادیم و آنان را خادمان حاجیان قرار دادیم: «وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ.[بقره/125] و كعبه را جايگاه اجتماع و مكان امن مردم ساختيم. مقام ابراهيم را نمازگاه خويش گيريد. ما ابراهيم و اسماعيل را فرمان داديم: خانه مرا براى طواف كنندگان و مقيمان و راكعان و ساجدان پاكيزه داريد.» و همچنین خداوند، مشرکین را جهت کفران نعمت امنیت، عتاب می‌نماید: «وَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آَمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ.[عنکبوت/67] آيا ندانسته‌اند كه حرم را، جاى امن مردم قرار داديم، حال آن‌كه مردم در اطرافشان به اسارت ربوده مى‌شوند؟ آيا به باطل ايمان مى‌آورند و نعمت خدا را كفران مى‌كنند؟»
و یا برای ایمان آوردن مشرکین امنیت و ثمرات مکه را یادآور می‌شود: «وَقَالُوا إِنْ نَتَّبِعِ الْهُدَى مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنَا أَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَهُمْ حَرَمًا آَمِنًا يُجْبَى إِلَيْهِ ثَمَرَاتُ كُلِّ شَيْءٍ رِزْقًا مِنْ لَدُنَّا وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ.[قصص/57] گفتند: اگر از كيش تو پيروى كنيم، ما را از سرزمينمان می‌ربایند. آيا آن‌ها را در حرمى امن جاى نداده‌ايم، كه همه‌گونه ثمرات در آن فراهم مى‌شود، و اين رزقى است از جانب ما؟ ولى بيشترين‌شان نمى‌دانند.»
در اين‌جا اين سؤال مطرح است كه تاريخ نشان مى‌دهد حرم مكه، براى مسلمانان آن‌قدر هم امن و امان نبود؛ مگر گروهى از مسلمانان را در آن‌جا آزار و شكنجه ندادند؟ مگر آن همه سنگ بر بدن پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) نزدند؟ مگر بعضى از مسلمانان را در مكه نكشتند؟ مگر گروهى با جعفر و بقيه با پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلّم) سرانجام از آن‌جا به خاطر ناامنى هجرت نكردند؟!
در پاسخ مى‌گوئيم: اولاً: با تمام اين امور باز مكه نسبت به بقيه نقاط امنيت بيشترى داشت، و عرب براى آن احترام و قداستى قائل بود، باز هم جناياتى را كه در نقاط ديگر مرتكب مى‌شدند، نمى‌توانستند در آن‌جا انجام دهند، خلاصه حتى در عين ناامنى، حرم مكه از امنيت نسبى قابل توجهى برخوردار بود، مخصوصاً اين امنيت از ناحيه اعراب بيرون مكه، بيشتر رعايت مى‌شد.
ثانياً: درست است كه در آغاز اسلام مدت كوتاهى اين سرزمين امن الهى، دست خوش پاره‌اى از ناامنی‌ها شد، ولى چيزى نگذشت كه به صورت كانونى بزرگ از امنيت پايدار و مركزى عظيم، از انواع نعمت‌ها درآمد، بنابراين تحمل اين مشكلات زودگذر، براى رسيدن به نعمت‌هاى بزرگ، كار سخت و پيچيده‌اى نبود. و در بعد تشریعی، امنیت مکه غیر از آیه 125 سوره بقره که بیان شد، (که در مورد دادن مسئولیت اداره حج به پیامبر بزرگ الهی، حضرت ابراهیم و فرزندش بود)، آیه «فِيهِ آَيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آَمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ.[آل عمران/97] در آن‌جاست آيات روشن و مقام ابراهيم. و هر كه بدان داخل شود، ايمن است. براى خدا، حج آن خانه، بر كسانى‌كه قدرت رفتن به آن را داشته باشند، واجب است. و هر كه راه كفر پيش گيرد، بداند كه خدا از جهانيان بى‌نياز است.» هم به بعد تشریعی امنیت مکه، بیشتر اشاره می‌کند، که اگر کسی برای به‌جا آوردن حج به مکه سفر کند، در امان است؛ یعنی خداوند به او امان داده است.
در اسلام كعبه و مکه به عنوان يك مأمن و پناهگاه شناخته شده، و حتى حيوانات اين سرزمين از هر نظر بايد در امنيت باشند، و كسى مزاحم آن‌ها نشود، انسان‌هایی كه به آن پناه مى‌برند، نيز در امان هستند، حتى اگر قاتل و جانى باشند، نمى‌توان متعرض آن‌ها شد؛ ولى براى اين‌كه اين احترام خاص خانه كعبه، مورد سوء استفاده قرار نگيرد، و حق مظلومان پايمال نگردد، اگر افراد جنايتكار و مجرمى به آن پناهنده شوند دستور داده شده، آن‌ها را از نظر آب و غذا، در مضيقه قرار دهند، تا مجبور گردند، آن‌جا را ترك گويند، و آن‌ها را به كيفر برسانند.
اما با وجود این همه تأکید از طرف خداوند نسبت به امنیت مکه، در طول چند دهه اخیر شاهدیم، رژیمی که ریشه یهودی دارد،[2] و شایستگی اداره حج را ندارد، (زیرا اداره کنندگان حج از طرف خداوند، افرادی مانند حضرت ابراهیم و اسماعیل می‌باشند)، بر امورات حج مسلط شده، و با بی‌کفایتی خود، باعث می‌گردند، هر سال اتفاقی برای حجاج افتاده و جان مسلمانان برای آنان بی‌ارزش بوده،[3] و در فاجعه منا در حج امسال، امنیتی که از خصوصیات مکه و حج است، و خداوند آن را رزقی از طرف خود می‌داند، خدشه‌دار نموده و احساس ناامنی در مسلمانان، برای به‌جا آوردن عمل عبادی حج، به وجود آوردند. امیدواریم این غاصبان حرمین، به فضل الهی ریشه‌کن شده و خداوند اداره حج را به دست افراد شایسته خدمت به ضیوف الرحمان، بسپارد.

پی‌نوشت:

[1]. «دعای حضرت ابراهیم برای سرزمین مکه»
[2]. «ریشه‌های یهودی شجره‌نامه آل سعود»
[3]. «بی کفایتی‌های آل سعود در برگزاری حج»