پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ جنگ‌ها و خشونت‌های فرقه‌ای در تمام ادیان وجود دارد. فرقه‌های مختلف با باطل دانستن فرقه‌های دیگر گاه حکم به قتل عام آن‌ها داده‌اند. در مسیحیت خشونت‌های فرقه‌ای بسیار زیاد دیده می‌شود. یکی از این نزاع‌های فرقه‌ای، نزاع کاتولیک و پروتستان است که به قتل عام‌های مختلفی در سراسر دنیا انجامیده است. در ذیل به بخشی از این خشونت‌ها برگرفته از ویکیپدیای انگلیسی مقاله Sectarian violence among Christians تقدیم می‌گردد.

کاتولیک - پروتستان

از لحاظ تاریخی، برخی از کشورهای کاتولیک بارها پروتستان‌ها را به عنوان بدعت گذاران مورد آزار و اذیت قرار داده‌اند. به عنوان مثال، در  دهه 1680 پس از لغو حکم نانت (the Edict of Nantes)[1]، جمعیت قابل توجهی از پروتستان‌های فرانسه از مرکز پادشاهی اخراج شدند. در اسپانیا، دادگاه‌های تفتیش عقاید به دنبال ریشه‌کن کردن پروتستان‌ها و البته سازمان‌های مخفی یهودیان و مسلمانان بود. در جاهای دیگر نیز حکم پاپی تفتیش عقاید، چنین اهدافی را دنبال می‌کرد. در اغلب مناطقی که پروتستان‌ها نیز اکثریت یا مذهب رسمی را تشکیل می‌دادند، شاهد آزار و اذیت کاتولیک‌ها هستیم. در کشورهایی که جنبش اصلاحات موفقیت‌آمیز بود، کاتولیک‌ها با قدرت‌های خارجی تعهدات خود را جهت داشتن بدگمانی، حفظ می‌کردند. گاهی این بی‌اعتمادی‌ها در محدودیت و تبعیض علیه کاتولیک‌ها نمود پیدا می‌کرد که این امر موجب درگیری بیشتر می‌شد. به عنوان مثال قبل از اینکه کاتولیک‌ها در سال 1829 به آزادی دست‌ یابند، از رای دادن، نماینده مجلس شدن و یا خرید زمین در ایرلند محروم بودند.

 در برخی مناطق (مانند ایرلند شمالی) که روش‌های افراطی دینی وجود دارد و یا خشونت‌ها و تنش‌های فرقه‌ای سابقه طولانی دارد، شاهد تعصب و تبعیض هستیم. در مناطقی که شکل پروتستانی معتدل‌تری غالب هست،‌ دو عقیده سنتی، به قطبی در برابر یکدیگر تبدیل نمی‌شوند و معمولاً‌ همزیستی مسالمت‌آمیزی دارند. به عنوان مثال، در انگلستان امروزه از فرقه‌گرایی چیزی شنیده نمی‌شود، اما در اسکاتلند غربی، گاهی بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها اختلافات فرقه‌ای رخ می‌دهد. در سال‌های اخیر بعد از  وقوع اصلاحات اسکاتلند، تنش‌های فرقه‌ای میان کلیسای مشایخی (Scotland Presbyterians) و انگلیکن‌های کلیسای بالا (High Church)، پابرجاست. کلیسایی مشایخی، گروه دیگر را به حفظ  بیش از حد باورها و آیین‌های پیش از دوره اصلاحات کاتولیک متهم می‌کند.

جنگ‌های مذهبی در اروپا

پس از شروع اصلاحات پروتستان، یک سری از جنگ‌ها در اروپا به وجود آمد. این جنگ‌ها در حدود 1524 شروع شد و تا 1648 به طور متناوب ادامه پیدا کرد. اگر چه گاهی اوقات، این جنگ‌ها جنبه دینی نداشت اما همه آنها متأثر از تغییرات دینی در این دوره بود و موجب درگیری و رقابت می‌شد. به نظر میروسلاو ولف (Miroslav Volf)، جنگ‌های دینی اروپا، عامل اصلی سکولار کردن مدرنیته بود.

هلند

کشورهای نواحی شمالی اروپا، شامل بلژیک، هلند و لوکزامبورگ  (The Low Countries) سابقه خاصی از درگیری‌های مذهبی دارند که ریشه آنها جنبش اصلاحات کالوینیسم در دهه 1560 است. این درگیری‌ها با عنوان شورش هلندی یا جنگ‌های هشتاد ساله شناخته شده است. تمام هلند از جمله بلژیک امروزی توسط سلسله پادشاهی موروثی اسپانیا اداره می‌شد. به دنبال موعظه تهاجمی یک کالونی، اعتراضات مذهبی خشونت آمیز ضد کاتولیکی در داخل و اطراف شهرهای تجاری جنوب هلند به وقوع پیوست.

فرانسه

جنگ‌های مذهبی فرانسه (1562-1598) مربوط به دوره‌ای است که بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌های فرانسه یک سری جنگ‌های داخلی و مبارزات نظامی صورت گرفته است. این درگیری‌ها بین خاندان‌های اشرافی فرانسه صورت گرفت و جناح‌ها از کمک‌های خارجی بهره‌مند می‌شدند. قتل عام وسی (The Massacre of Vassy)، در 1562 م آغازگر جنگ‌های مذهبی محسوب می‌شود و حکم نانت (the Edict of Nantes) حداقل به این درگیری‌ها پایان داد. در طول این مدت، هر گونه مذاکرات دیپلماسی پیچیده و توافقات صلح، موجب از سرگیری درگیری‌ها و قدرت‌طلبی‌ها می‌شد. نتیجه درگیری‌های 1598، اعطای حقوق اساسی و آزادی به پروتستان‌های فرانسه با فرمان نانت بود، البته فرمان نانت به خصومت نسبت به آنها خاتمه نداد. این جنگ‌ها باعث تضعیف اقتدار سلطنت شد. قتل عام روز سنت بارتولومیو (The St. Bartholomew's Day massacre) در 1572 مربوط به کشتارهای پروتستان‌های کالونی توسط کاتولیک‌ها در فرانسه است. قتل عام دو روز بعد از سوء قصد به جان دریاسالار گاسپارد دی کلیگنی (Gaspard de Coligny) رهبر نظامی و سیاسی کالونی‌‌های فرانسه، آغاز شد. این جنگ در 1572 (در آستانه جشن بارتولومیو رسول) به منظور قتل رهبران پروتستان فرانسوی از جمله کلینگی شروع شد و سپس به سراسر پاریس گسترش یافت. در طول چند هفته، قتل‌عام‌ها به مراکز و حومه‌های شهرهای دیگر گسترش یافت. برآورد تعداد کشته شدگان بین پنج هزار تا سی هزار متغیر است.

این قتل عام، نقطه عطفی در جنگ‌های مذهبی فرانسه شناخته شده است. جنبش پروتستان فرانسه، با از دست دادن بسیاری از رهبران اشرافی خود و تغییر گرایش برخی اعضایش فلج شد و اعضای باقیمانده بسیار افراطی شدند. گرچه این کشتار منحصر به فرد نبود، اما بدترین قتل عام مذهبی قرن بود. در سراسر اروپا، در ذهن پروتستان‌ها یک عقیده زایل نشدنی‌ای ثبت شد که کاتولیک دین خون‌ریز و خائنانه‌ای است.

پاپ گرگوری سیزدهم، برای رهبر قتل عام، رز طلایی فرستاد و گفت که این قتل عام برای او از پنجاه جنگ لپانتو[2] (fiftyBattles of Lepanto) دل پذیرتر بوده است. او دستور داد که نقاشی‌هایی در واتیکان راجع به این کشتار بکشند. این قتل عام منجر به آغاز جنگ چهارم مذهبی فرانسه شد.

پی‌نوشت:

[1]. آغاز فرایند «جدایی دولت و دین» در فرانسه را می‌توان در قرون وسطی با صدور «حکم نانت» L’Edit de Nantes در سال 1598 توسط هانری چهارم نشان داد. طبق آن، برای نخستین بار در اروپا، تعلق مذهبی از تعلق ملی جدا می‌گردد و مشروعیت دو مذهب کاتولیک و پروتستان اعلام می‌شوند. این حکم در سال 1685 توسط لویی چهاردهم فسخ می‌شود.
[2]. لپانتو خلیجی در یونان است و شهری در آنجا نیز به همین نام خوانده می‌شده است.