پایگاه جامع فرق ادیان و مذاهب_انسان زمانی که در گذشته خود سیری کوتاه کند به راحتی متوجه می شود که چقدر در درگاه با کرامت الهی که همه نعمت ها را در اختیار او قرار داده غفلت کرده است و جایگاه با عظمت نعمت ها را نشناخته و اغلب نعمت های الهی را در راه خلاف و بی جا مصرف کرده است و دچار انواع معاصی کبیره و صغیره شده است و به جای بندگی خداوند متعال بندگی شیطان را انجام داده است. این جاست که انسان باید با توبه به آغوش الهی باز گردد و زیباترین آشتی را از افق حیات خود طلوع دهد.
بدون شک توبه یعنی بیداری نسبت به گذشته و زمانی که انسان با توبه ظاهر و باطن خود را شستشو می‌دهد از آلودگی‌ها جدا می شود و در آغوش رحمت الهی قرار می‌گیرد. به همین جهت است که بعضی از بزرگان دین از توبه به عنوان اعظم عبادات و پرسودترین عبادات یاد کرده‌اند. کودک در حالی که قدم به عرصه گاه حیات می گذارد پاک و خالی از رذایل اخلاقی است به طوری که حرص، حسد، بخل و ... در زمان به دنیا آمدن فرد در او وجود ندارد بلکه عوارضی است که بر اثر یک سلسله عوامل گریبان‌گیر انسان می‌شود. انسان بر اثر عوامل مختلف دچار خطای فکری، انحراف قلبی، رذایل اخلاقی و سیئات عملی می‌شود و باید برای علاج این امراض توبه کند. زمانی که انسان بداند از آیات حق و معارف اهلبیت(علیهم السلام) از این گناهان به عنوان بیماری یاد شده و قابل درمان است باید تمام سعی و تلاش خود را برای برطرف شدن از این بیماری چه در ظاهر چه در باطن انجام دهد. نکته مهی که باید به آن اشاره کنیم این است که انسان هیچ‌گاه نباید دچار وسوسه‌های شیطانی شود و ناامیدی و یأس و دلسرد شود؛ زیرا بدون شک طبق آیه 87 سوره یوسف انسان نباید از رحمت الهی ناامید شود؛ زیرا به جز کافران دیگران نباید از رحمت بی کران الهی نا امید شوند. البته باید یادآور شویم که شخصی که در مدار امید به رحمت و عفو و مغفرت قرار می گیرد لازم است وسایل و اسباب تحقق امید خود را فراهم کند. در این جا به ذکر چند نمونه از این وسایل و اسباب می پردازیم:
1- پشیمانی جدی از گناه
2- ترک گناه
3- جبران گذشته
4- برگرداندن حق مردم به آنها
5- انجام دادن عبادات ترک شده
6- نا امید نشدن از درگاه الهی
برای مثال کشاورز در پاییز با زیر و رو کردن زمین و پاک کردن عرصه‌گاه کشاورزی از موانع و کاشتن دانه و آبیاری آن، امید به سبزشدن دانه و برداشت محصول در ایام تابستان دارد. به همین خاطر است که بزرگان فرمودند: امید اگر از ابزار و وسایل مربوط به خودش خالی باشد، امیدی بی فایده و حالتی بی ثمر است، همانند امید بستن مالک زمین به محصولات کشاورزی در حالی که تلاش نمی کند و برای زمین کاری انجام نمی‌دهد.
اکنون با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان وقت آن رسیده که از این فرصت استثنائی استفاده کنیم، قرآن مجید مى‏فرماید: «مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً» [1]؛ «کسانى که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند که خداوند گناهان آنان را به حسنات تبدیل مى‏کند؛ و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است». طبق نظر علامه هر کس گناهى مرتکب شده، اگر سه کار انجام دهد افزون بر آنکه از عذاب سخت و جاودان روز قیامت نجات مى‏یابد گناهانش به حسنات تبدیل مى‏گردد: ۱. توبه یا بازگشت از گناه، ۲. عمل صالح، ۳. ایمان. در روایات به قدرى بر مسئله توبه تأکید شده که در حدیثى از امام باقر علیه السلام آمده است: «ان الله تعالى اشدّ فرحاً بتوبة عبده من رجل اضلّ راحلته و ‌زاده فى لیلة ظلماء فوجد‌ها.[2] خداوند از توبه بنده‏اش بیش از کسى که مرکب و توشه خود را در بیابان در یک شب تاریک گم کرده و سپس آن را می‌‏یابد، شاد می‌‏گردد.»
امام خمینی ‏رحمه الله می‌‏فرماید: «اگر بعد از ماه مبارک رمضان، تغییرى در حالات خود یافتید، به‌‌ همان نسبت وارد ضیافت الهى شده‏‌اید؛ ولى اگر دگرگونى در شما پدید نیامد، از آن بی‌بهره ماندید.»[3]

پی‌نوشت:

[1]. سوره فرقان آیه 70
[2]. تفسیر نمونه،جلد 24 صفحه 295
[3]. پرسش و پاسخ دانشجويي، دفتر ويژه ماه مبارك رمضان