پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اسلام نسخه‌ی تکامل‌یافته‌ی دین زرتشتی و همه‌ی ادیان الهی است. از همین روی اگر دین زرتشتی به «گفتار نیک» سفارش کرده، اسلام نیز چنین کرده است. «... وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً[البقرة/ 83] و با مردم به نیکی سخن بگویید». قرآن تأکیدی بس فراوان بر راست‌گویی و پرهیز از دروغ دارد. دروغ گفتن نشانه‌ی نفاق است[1] و منافقین سزاوار لعنت از جانب خدا هستند[2]. دروغ نشانه‌ی کفر است: «انَّما يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْكاذِبُونَ[النحل/ 105] تنها كسانى دروغ می‌گویند كه به آيات خدا ايمان ندارند، به راستی دروغگو هستند» و کتاب خدا، قسم دروغ را از بدترین گفتارها شمرده است که موجب خشم و غضب خداوند است. قرآن به روشنی راستگویان را ستوده و لایق نجات و رستگاری دانسته است[3]. قرآن از همگان می‌خواهد در موقعیت‌های گوناگون، سخنی استوار-قول سَدید- بر زبان آورند[4]. کتاب خدا از نیوشندگان می‌خواهد که با فقرا و تهیدستان با خشونت و درشتی سخن نگویند، بلکه به نرمی و مهربانی سخن آغاز کنند[5]. همچنین با پدر و مادر باید به نیکی سخن گفت و کوچکترین بی‌حرمتی، در حق آنان روا نباید داشت[6]. قرآن بشریت را دعوت به این امر می‌کند که حتی با دشمن خود نیز به نرمی و مهربانی سخن بگویید[7]. مگر آنجا که گفتار نرم و لیّن بی‌فایده باشد. گذشته از این‌ها غیبت نیز گفتار زشتی است که قرآن از آن منع کرده است[8].
قرآن به روشنی می‌گوید که برترین انسان‌، همان کسی که همگان را به سوی خدا می‌خواند و اوست که نیک‌ گفتارتر است: «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلىَ اللَّهِ وَ عَمِلَ صَلِحًا وَ قَالَ إِنَّنىِ مِنَ الْمُسْلِمِين[فصلت/ 33] و چه كسى نیک‌ گفتارتر است از آن كس كه به سوى خدا دعوت كند و کردار نیک به جا آورد و بگويد همانا من از تسليم ‏شدگان(در محضر خدا) هستم». باری قرآن نه تنها همگان را به گفتار نیک فرا می‌خواند، بلکه از میان همه‌ی گفتارهای نیک، «نیکوترین گفتار» را خواسته است. یعنی قدمی فراتر و بالاتر از گفتار نیک! این چنین که «قُلْ لِعِبَادِی یقُولُوا الَّتِی هِی أَحْسَنُ[الاسراء/ 53] به بندگان من بگو سخنی بگویند که نیکوترین باشد». هم نیکو سخن بگویند و هم سخنِ نیک بگویند. یقیناً اگر بخواهیم از دعوت قرآن به «گفتار نیک» سخن بگوییم، باید همه‌ی درختان قلم، و همه‌ی دریاها مرکب گردند. ولی به همین مقدار بسنده می شود، چه اینکه عمل و تمسّک به همین چند گوهر، خود پاسخ گوی رسیدن به نیکوترین گفتارها و سعادت ابدی خواهد بود.

                      حافظا در کنج فقر و خلوت شب‌های تار            تا بوَد وردت دعا و درس قرآن غم مخور

پی‌نوشت :

[1]. قرآن، سوره منافقون : 1
سيد محمدحسين طباطبايى، الميزان فى تفسير القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم،1417 ه ق. ج19، ص279
فضل بن حسن طبرسى، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372. ج10، ص440
[2]. قرآن، سوره فتح : 6 ؛ سوره توبه : 68
سيد محمدحسين طباطبايى، همان، ج18، ص263 و ج9، ص335 
فضل بن حسن طبرسى، همان، ج9، ص171 و ج5، ص74
[3]. قرآن، سوره آل عمران : 17 ؛ سوره احزاب : 24
[4]. قرآن، سوره نساء، آیه 9 ؛ سوره احزاب : 70
[5]. قرآن، سوره اسراء : 28
سيد محمدحسين طباطبايى، همان، ذیل آیه مربوطه
فضل بن حسن طبرسى، همان، ذیل آیه مربوطه
[6]. قرآن، سوره اسراء : 23 
[7]. قرآن، سوره طه : 44 
[8]. قرآن، سوره حجرات : 12