پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در متون مقدس یهود، زن و مرد در حیثیت انسانی و در حقوق و قوانین، به خاطر تفاوت در جنسیت مشابه نیستند. در تورات و تلمود، غالباً زن دارای آفرینش تبعی، نگاهی غیر منطقی و همراه با ناپاكی است.

هر چند درباره مقام و منزلت شایسته زن در تنخ[1] فقراتی آمده است، نظیر اینکه کتاب امثال سلیمان نبی(باب 31) توصیفی از زن آرمانی دارد که نه تنها ستون فقرات خانه و خانواده خود است، بلکه بازرگانی پر تلاش نیز هست.[2]

یا در تلمود، که تورات شفاهی به حساب می ‌آید، در این باره آمده است: «عقل و فهمی که خداوند به زن عطا فرموده است، بیش از عقل و فهمی است که به مرد داده است». همچنین نازک‌دلی، رحم، دلبستگی زن به زیبایی و علاقه او به ظاهر شخصیِ خود نیز در تلمود مورد توجه قرار گرفته است.[3]

با وجود این، تحقیر زن، فراوان در تنخ و تلمود مشاهده می‌ شود:

1. استیلای مرد بر زن

در سفر پیداىش از تورات مى ‌خوانیم: در باغ عدن بود كه حوا، حضرت آدم را به خوردن از میوه ممنوعه اغوا كرد(پیدایش، ۳: 6) و به جزای این گناه، شوهرش تا ابد بر وی مستولی شده و حکمرانی خواهد کرد.(پیدایش، ۳: 16)

2. برتری طبیعت مرد از طبیعت زن

در تلمود چنین بیان شده است «انسان موظف است که هر روز این سه دعای برکت را بخواند، متبارک است خدائی که مرا یهودی خلق کرد که مرا زن نیافرید و که مرا یک بی ‌سواد و بی ‌معرفت به وجود نیاورد». یهودیان بر اساس این دعای وارده در تلمود، هر روز در نماز خود این دعا را می‌خوانند که خدا را شکر که مرا زن به جهان نیاورد.

البته در توجیه این دعای تلمود می‌ گویند، مقصود اصلی این بند تلمود، آن است که مسئولیت مرد از زن بیشتر است؛ زیرا مرد یهودی تمام فرمان ‌ها و فریضه ‌های تورات را به جای می ‌آورد و دقیقاً برای چنین امتیازی هم سپاس گذاری می ‌کند ولی زن به خاطر وظیفه خطیری که در زندگی خانوادگی دارد، از اجرای برخی از فریضه ‌ها معاف است.[4] برخی دیگر می‌گویند، زنان به دلیل جسم و روحشان، رابطه نزدیک ‌تری با خدا دارند، و از این رو همانند مردان، نیازی به ادعیه روزانه ندارند.[5] البته این توجیهات  بی اساس هستند و ارتباط منطقی با این بند تلمود ندارند.

3. تفاوت دخترزایی و پسرزایی

یهُوَه، موسی را خطاب کرده گفت: به بنی اسرائیل بگو: چون زنی آبستن شده پسر نرینه ای بزاید آنگاه هفت روز نجس[ناپاک] باشد ... و سی و سه روز در خون تطهیر خود بماند و هیچ چیز مقدس را لمس ننماید و به مکان مقدس[معبد] داخل نشود تا ایام طُهرش تمام شود و اگر دختری بزاید دو هفته نجس باشد و شصت و شش روز در خون تطهیر خود بماند(لاویان، 12: 1- 6)

همچنین هرگاه زنی در هنگام زایمان جان سپرده و فرزندی كه به دنیا آورده پسر باشد، باید از مرگ خود شادمان باشد؛ زیرا كه پسر زاییده است.(پیدایش، 35: 17)

4. نابرابرى نذر سلامتى پسر و دختر

یهُوَه موسی را خطاب کرده گفت: به بنی‌اسرائیل بگو: «چون کسی نذر مخصوصی نماید نفوس بر حسب برآورد تو از آن یهُوَه باشند. اگر برآورد تو بجهت ذکور از بیست ساله تا شصت ساله باشد برآورد تو پنجاه مثقال نقره بر حسب مثقال قدس خواهد بود و اگر اُناث باشد برآورد تو سی مثقال خواهد بود.»(لاویان، 27: 2- 4)

5. محرومیت از مشاغل اجتماعی

در تلمود فعالیت های اجتماعی زنان ممنوع اعلام شد.[6] نگاه های افراطی در جامعه دینی و فرهنگی زمان یهود، محدودیت زنان را در عرصه های شدت مردسالاری آن دوران می رساند که از ممنوعیت مدرسه دختران کاملاً آشکار است.[7] از این رو دختران در مدارس دینی پذیرفته نمی شدند و مجاز به فراگیری دروس دینی نبودند و به تبع آن از موقعیت اجتماعی و دینی هم برخوردار نبودند.

پی نوشت:
[1]. تنخ، نام عبریِ بیست و چهار کتب مقدس یهود است که شامل تورات(اسفار پنج گانه)، نِویئیم(انبیا) و كِتوبیم(مكتوبات) است.
[2]. کلایو لاتون، «یهودیت»، در اخلاق در شش دین جهان، ترجمة محمد حسین وقار، تهران: اطلاعات، 1378، ص 312- 313
[3]. آبراهام کهن، گنجینه‏ای از تلمود، ترجمه امیر فریدون گرگانی، تهران: یهودا حی، بی‌چا، 1350، ص 177- 179
[4]. همان
[5]. لاتون، همان، ص 313
[6]. ادین اشتاین، سالتز، سیری در تلمود، ترجمه باقر طالبی دارایی، قم، مرکز مطالعات ادیان و مذاهب،1383، ص 205
[7]. عبدالوهاب المسیری، دایرة المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه، 1383، ص 265