پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_اندکی بعد از اتمام جنگ های صليبی، آتش ظلم و ستم، دامنگير خود مسيحيان گرديد. كليسا كه كم كم آهنگ مخالفت برخی از منتقدان را می شنيد، با وضع قوانينی سخت، به تفتيش عقايد روی آورد. دادگاههای تفتيش و تجسس عقايد در اوايل قرن سيزدهم، توسط پاپ "گريگوری نهم" تأسيس شدند. براساس قوانين اين دادگاهها، هرگونه مخالفت با تعاليم كليسای رم، موجب ارتداد می شد. مجازات ارتداد نيزمتناسب با اندازه گناه تعيين می گشت. كمترين درجه مجازات در مورد افراد مرتد، مرگ بدون شكنجه بود. در غيراين صورت، فرد مرتد بايد مجازاتی دردناک را پيش از كشته شدن، تحمل ميكرد. داغ كردن متهم با فلز گداخته شده، تكه تكه كردن بدن با انبر، شكستن انگشتان و ساق پاها نمونه هايی از مجازاتهای مقرر بود. در برخي موارد متهمان را مجبور می كردند تا سطل سطل آب بنوشند و از اين راه مرگی دردناک را تجربه نمايند. خفه كردن در آب و سوزاندن نيز از مجازاتهای متداول كليسايی بود.[1]
برای نمونه "سنت دومينيكن" در سال ۱۲۳۹طی يك روز دستور سوزاندن ۱۸۰ نفر را صادر كرد كه در ميان ايشان اسقفی وجود داشت كه جرمش به زعم دومينيكن، اعتقاد به آزادی بيش از حد برای بدعت گذاران بود. پاپ "گريگوريوس هفتم" نيز تعداد پرشماری از اين بازپرسان را براي تفتيش عقايد به اطراف گسيل داشت كه معمولا بسيار سختگير بوده و از فضيلت ترحم بهره ای نداشتند. شدت عمل ايشان به حدی بود كه مردم به شوخی با تحريف نامشان آنها را (سگان شكاری خدا) می ناميدند. 
يكی از مهمترين قربانيان دادگاه های تفتيش عقايد "ويليام تيندل" است .تيندل در اقدامی شجاعانه، اقدام به ترجمه كتاب مقدس به زبان انگليسی نمود. و اين كار از نظر كليسا كه ميخواست تنها خودش را مفسر كتاب مقدس بداند كفر تلقی ميشد و به همين دليل وی در سال (۱۵۳۵م) توسط مقامات شهر آنتورپ دستگير شد و يك سال بعد، در آتش سوزانده شد. "جوردانو برانو" نيز دانشمندی برجسته در علم فلسفه، رياضيات و ستاره شناسی بود. او در آثار خود، موضوع حركت زمين به دور خورشيد را مطرح نمود و به همين دليل دستگير شد. دادگاه از وی خواست تا اين نظريه را كه با تعاليم كتاب مقدس ناسازگار تلقی می شد، باز پس گيرد اما "برانو" امتناع ورزيد. دادگاه تفتيش عقايد با موافقت پاپ "كلمنت هشتم" او را به خاطر بدعت گزاری محكوم و در شهر رم به آتش سوزاند.
شايد يكی از خشونت بار ترين احكام در مورد "مايكل ستلر" اجرا شد. او كه از رهبران باپتيستها به شمار می آمد دستگير و محكوم به اعدام گرديد. دادگاه او را به سخت ترين شكل شكنجه نمود. حكمی كه دادگاه تفتيش عقايد در مورد وی صادر نمود چنين بود:«مايكل ستلر به جلّاد سپرده شود تا او را به محل اعدام ببرد و زبانش را ببرد، آنگاه او را به گاری ببندد و با انبر تفتيده دو بار بخشهايی از بدنش را بكند، پس از اينكه او به بيرون از دروازه برده شد پنج بار ديگر به همين شيوه بدنش دريده شود»  پس از انجام اين شكنجه ها، جسد نيمه جان ستلر را به عنوان يك بدعتكار، سوزاندند.[2]

پی نوشت :
[1] تاریخ تفتیش عقاید، فرانکو مارتینلی، مترجم ابراهیم صدقیانی، نشر جهان یارانه کوثر، 1383، صفحه 93-97
[2] جستارهایی در مسیحیت، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، نشر تا ظهور، قم، 1390، صفحه 21-22.