درباره جمع آوری قرآن مجید به صورت مکتوب فعلی برخی نظرشان این است که در زمان حیات رسول خدا (ص) زیر نظر آن حضرت قرآن جمع آوری و به صورت مکتوب و مدون درآمد، [1] ولی عده‌ای بر این نظرند که قرآن در زمان رسول خدا (ص) و به دستور آن حضرت نگارش و کتابت یافت، اما مدون نبود، بلکه به صورت پراکنده؛ یعنی صحیفه ـ صحیفه بود که بر روی چیزهایی نظیر چرم، چوب درخت خرما؛ سنگ‌های صاف، قطعات حریر نوشته شده بود. پس از پیامبر اسلام (ص) امیر مؤمنان علی (ع) قرآن را جمع آوری فرمود و شأن نزول و تأویلات را هم آورده بود. این قرآن به عنوان سپرده امامت در نزد امام زمان (عج) می‌باشد.

در زمان ابوبکر مسیلمه کذّاب در یمامه ادعای پیامبری نمود، ابوبکر برای سرکوب مسیلمه سپاهی را روانه یمامه نمود. در این جنگ مسلمانان پیروز شدند و مسیلمه کشته شد، ولی حدود هفتاد نفر از حافظان قرآن کریم کشته شدند که همگی از صحابه رسول خدا (ص) بودند. ابوبکر پس از این ماجرا دستور داد قرآن جمع و تدوین گردد و برای این کار زید بن ثابت را که از پرکارترین و جوان ترین کاتبان وحی و حافظ قرآن و دارای مصحف اختصاصی بود انتخاب شد و زید بن ثابت نوشته های پراکنده قرآنی را جمع کرد. این نسخه جمع آوری شده که گردآوری آن حدود 14 ماه طول کشیده بود، پس از ابوبکر به عمر داده شد و پس از عمر به دخترش حفصه همسر رسول خدا (ص) سپرده شد.

در زمان عثمان با توجه به رفتن قرآن به سرزمین‌های اسلامی فتح شده اختلاف در قرائت کلمات قرآن پیدا شد و برای جلوگیری از اختلاف عثمان دستور داد تمام نوشته های زمان رسول خدا (ص) را گرد آوری کردند و نسخه کتابت زید در زمان ابوبکر را که نزد حفصه بود به امانت گرفتند و بر اساس قرائت واحد قرآن را تدوین نمودند و از روی آن پنج یا شش نسخه استنساخ شد. یک نسخه در مدینه و یک نسخه در مکه و چهار نسخه دیگری را همراه با یک حافظ قرآن که نقش معلم و راهنمای درست خوانی را داشت به مراکز مهم جهان اسلام، یعنی بصره، کوفه، شام و بحرین ارسال کردند و بقیه قرآن‌ها که با این قرائت مخالف بود از بین بردند و عثمان به تمام بلاد نوشت قرآن‌های دیگری را از بین ببرند؛ و بدین وسیله از اختلاف قرائات قرآن جلوگیری شد. [2]

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] آیت الله سید ابوالقاسم خویی، بیات، ج 1، ص 407.

[2] بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ج 2، ص 1634، ماده جمع قرآن و سید محمد باقر حجتی، تاریخ قرآن کریم، ص 234، 385، 419 و 429.

منبع: سایت پاسخگو