پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از اشکالات آتئیست‌ها به اسلام، ایراد علمی به معجزه‌ای به نام «رَدُّ الشَّمس» برای پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است؛ آنان این گونه مطرح کرده‌اند که خورشید در حال غروب، به اذن حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله به عقب بازگشته و علی علیه السلام توانسته نماز عصر خویش را به جا آورد، در حالی‌که خورشید ثابت است و زمین متحرک؛ پس زمین ‏به طور معکوس چرخیده و به عقب بازگشته است. از این بیان مشخص می‌شود، قرآن حاوی مطالب غیرعلمی است و توسط افرادی ساخته شده است که نمی‌دانستند جهان چگونه کار می‌کند. تصور غیرعلمی که خورشید یک توپ کوچک در آسمان است که به دور زمین در چرخش است. آنان گمان می‌کردند که می‌توان آن را متوقف کرد و بدون هیچ‌گونه اثرات مخربی به سمت عقب حرکت داد. اگر مسیر حرکت  خورشید تغییر کند، زمین باید چرخش خود را متوقف کرده و مسیر خود را معکوس کند و همین امر باعث زمین لرزه‌های عظیم، ‏سونامی و احتمالاً مرگ همه حیوانات بزرگ می‌شد. در واقع، نیروهای اینرسی به احتمال زیاد، باعث تجزیه خود زمین نیز می‌شد. اگر چنین اتفاقی می‌افتاد، توسط تمدن‌های دیگر، به‌عنوان حادثه و شانس اندک آنها در زنده ماندن ثبت می‌شد؛ بنابراین این دین خلاف قوانین علمی است.

درباره این اشکال می‌توان گفت، یکی از راه‌هایی که می‌‏توان پیامبر حقیقی را از متنبّی و پیامبر دروغین تشخیص داد، معجزه است؛ معجزه کاری است بر خلاف قوانین عادی که مدعی نبوت دست به آن می‏‌زند و مردم را برای مقابله دعوت می‌ک‏ند و مردم نیز از مقابله با آن ناتوان بوده و سرانجام کار خارق‌‏العاده او با ادعای او موافق است. قرآن كريم با اينكه قانون عليت را قبول دارد، از داستان‌ها و حوادثى خبر می‌دهد كه با جريان عادى و معمولى و جارى در نظام علت و معلول، سازگار نیست. اين حوادث، همان آيت‌‏ها و معجزاتى است كه به عده‌‏اى از انبيا نسبت داده است.

در مورد این معجزه که مورد اتفاق شیعیان است و برخی از علمای بزرگ اهل سنت، صحت روایاتش را پذیرفته‌اند، باید گفت اینکه مردم این گونه دیده باشند که خورشید در مداری که غروب می‌کرد، مقداری به بالا برگشته، امری خارق‌العاده است و اتفاق افتاده است. اینکه مردم تا چند قرن گمان می‌کردند که خورشید دور زمین می‌چرخیده و در مدار خود برگشته، ضرری به وقوع آن نمی‌زند. تعبیر بازگشت خورشید نیز تعبیری عرفی و از منظر ناظر زمینی است. در زمان کنونی هم نظیر آن زیاد به کار برده می‌شود. اثرات مخربی که در سکون زمین و برگشت آن که در متن اشکال آمده، قطعی نیست؛ بلکه احتمالی است که مستشکل گمان کرده اتفاق می‌افتد.

برای اینکه تصور کنیم که حقیقت رد الشمس چه بوده که خورشید دوباره در افق دیده شد، احتمالاتی مطرح است، زیرا وقتی سخن از اعجاز و امر خارق‌العاده و تجلی قدرت خداوند است، بعید شمردن آن بی‌معناست. با لحاظ قدرت خدا، می‌توان معتقد بود که خداوند می‌تواند خورشید را برای مدتی کوتاه از محل واقعی خود جابجا کرده و دوباره به جای قبلی برگرداند یا مدار گردش زمین را جابجا کند و به وضعیت قبلی برگرداند، بدون اینکه اتفاقاتی که در شبهه آمده، پدید نیاید. نه دلیلی بر ناتوانی خداوند بر انجام آن وجود دارد و نه برهانی بر محال بودن رخ دادن چنین حادثه‌ای.

یکی از احتمالاتی که می‌توان برای خداناباوران مطرح کرد که بپذیرند ممکن است این اتفاق افتاده باشد، این است که شرط ادا بودن نماز، رؤیت خورشید است، نه حضور واقعی خورشید در منطقه‌ای که خورشید مشاهده می‌شود. بر اساس محاسبات دانشمندان، نور خورشید با توجه به فاصله ما از این ستاره، با تأخیری حدود 7 دقیقه به ما می رسد و ما همیشه تصویر 7 دقیقه قبل خورشید را در آسمان می‌بینیم؛ اگر در این معجزه، سرعت حرکت نور کم شود و دیرتر به ما برسد یا زاویه تابش خورشید به جای تابش مستقیم به حالت منحنی درآید، دیدن نور خورشید مدت بیشتری پس از غروب ممکن می‌گردد.[1] بر این اساس حتی ممکن است در این معجزه، حرکت خورشید و زمین تغییر هم نکرده باشد و اثرات مخرب اشکال نیز وارد نیست.

 ستاره خورشید جابجا نشده تا در حرکت اجرام آسمانی و ارتباط این اجرام مشکلی به وجود بیاید. بلکه در سرعت و کندی حرکت نور یا زاویه تابش آن در همان لحظه معین تفاوت مختصری ایجاد شده و تصویری که از خورشید در چند دقیقه قبل دیده شده بود دوباره رؤیت شد. در نتیجه خورشید دوباره در انتهای افق دیده شد و آن حضرت نماز خود را در وقت به جا آوردند.

پی‌نوشت:
[1]. مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، «شق القمر،‌ رد شمس و معجزات افسانه‌ای»، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۱.