پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شریعت گریزی و شانه خالی کردن از انجام مناسک و مسائل عبادی همچون انجام واجبات دینی و ترک محرمات از مباحثی است که با تاریخ فرقه ی صوفیه عجین گشته و در طی سالیان دراز، بزرگان و مشایخ آن بر این مطلب صحه گذاشته اند.

دین اسلام علاوه بر عقاید حقه که بر همه ی مسلمین لازم است به آن ملتزم باشند، دارای دستورات و اوامر افعالی نیز هست. آیات قرآن فراوان بر دستورات افعالی تاکید می کند. به عنوان نمونه در بحث نماز می فرماید: «و أمر اهلك بالصلوة و اصطبر علیها»[1] اهل خود را به نماز فرمان ده و بر آن پایدارى كن. و آیات دیگری که بر صیام و حج و ... از اعمال عبادی تشویق و اصرار می کند. روایات پیامبر و خاندان پاکش علیهم السلام نیز در تبیین آیات وحی انجام مناسک افعالی را مهم بر شمرده و از برخی آنها به عنوان عمود و ستون دین اسلام نام برده اند.

روایت معروف و مشهور نبوی صلی الله علیه و آله شاخص این اخبار است که خطاب به اباذر می فرمایند: «... یَا أَبَا ذَرٍّ، لَا تَجْعَلْ بَیْتَكَ قَبْراً، وَ اجْعَلْ فِیهِ مِنْ صَلَاتِكَ یُضِی‌ءُ بِهَا قَبْرُكَ. یَا أَبَاذَرٍّ، الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّین‌...»[2] ای ابوذر خانه‌ات را قبر (تاریك) قرار نده، بلكه [چیزی] از نمازت در آن قرار ده كه قبرت را روشن سازد.‌ ای ابوذر نماز ستون دین است.

با این حال نامدارانی از تصوف فرقه ای که در واقع جهال زمان خود بوده اند و در مسیر زندگی بندگی شیطان را کرده اند، امور به این مهمی را از خود یا دیگران به بهانه های واهی ساقط کرده و ترک نماز و روزه و... گفته اند.

بعضی از ایشان بر این مطلب تصریح دارند و آن را به وضوح بیان داشته اند. از جمله شيخ محمد لاهيجي (قرن نهم هجري) که گروهي از حقيقت يافتگان را غرق در درياي «بي خودي» دانسته، مي گويد: « چون مسلوب العقل گشتند، به اتفاق اوليا و علما تكاليف شرعيه و عبادات از اين طايفه ساقط است».[3] همین رفتار های غیر اسلامی و اقرار های ایشان کافی است تا تصوف فرقه ای خارج از دایره ی مسلمان واقعی تعریف گردد.

یکی دیگر از نامداران فرقه ی صوفیه عین القضات همدانی است که با غرض ورزی کلام رسول خدا را جابجا کرده و از آن این چنین برداشت نموده که می توان شریعت را ترک کرد و اعمال را وا گذاشت! وي مي گويد: آخر داني كه محل تكليف عقل است و مصطفي (ص) گفت: اذهب عنهم عقولهم[4] تكليف كجا بماند؟ و چون تكليف نيست نماز كه كند و روزه كه دارد؟[5] این در حالی است که رسول خدا صلی الله علیه وآله اين تعبير را براي منظوري متفاوت از مقصود عين القضات به كار برده اند. بر اساس منابع روايي و تاريخي افراد يكي از قبايلي كه پيامبر آنان را به سوي اسلام فراخواند در برخوردي اهانت آميز از نامه ي رسول خدا به عنوان وصله اي براي دلو آبكشي استفاده كردند. پيامبر با جمله ي ياد شده به نفرين آنان پرداخت و از آن پس جز افراد ناقص العقل و پريشان حال در ميان ايشان پديد نيامد.[6]

روایاتی از خاندان وحی علیهم السلام مبنی بر کفر تارک الصلاه رسیده است که در این صورت تکلیف صوفیه را روشن می سازد. فإن تارك الصلاة كافر[7] این روایتی است که مرحوم کلینی در کافی شریف در وصف حال بزرگان صوفیه و کسانی که از ایشان پیروی کرده اند نقل می فرماید.

1- طه، 132
2- الأمالی، شیخ طوسی، ص ۵۲۹
3-  مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز، ص 229
4- مناقب آل ابيطالب ج1 ص 115
5- نامه هاي عين القضات همداني ج2 ص340
6- السيره الحلبيه ج3 ص 204
7- کافی/ ح 8ج2ص394