زیارت امام حسین ع در شب اول ماه رجب

زیارت رَجَبِیه امام حسین از زیارت‌نامه‌های امام حسین(ع) است که در اول رجب و نیمه شعبان خوانده می‌شود. برخی آن را به امام مهدی(عج) نسبت داده‌اند؛ در مقابل برخی دیگر به‌خاطر نداشتن سند و نیز محتوای آن، استناد این زیارت‌نامه به امام معصوم(ع) را نادرست می‌دانند. در این زیارت علاوه بر امام حسین(ع) طبق نقل سید ابن طاووس به ۹۰ شهید و بر اساس متن شهید اول بر ۹۳ تن از یاران امام حسین(ع) نیز سلام داده شده است. برخی از کسانی که در این زیارت به آنها سلام داده شده است، جزو شهدای کربلا نیستند همانند عقبة بن سمعان، سلیمان بن عوف حضرمی (قاتل یکی از شهدای کربلا) و جبلة بن عبدالله.

زیارت امام حسین ع در شب اول ماه رجب سند و اعتبار

این زیارت‌نامه در کتاب اقبال الاعمال سید ابن طاووس بدون سند نقل شده است. شهید اول نیز آن را نقل کرده است. علامه مجلسی در بحار الانوار منبع زیارت را کتاب‌های شیخ مفید و سید بن طاووس معرفی می‌کند اما به نام کتاب مفید اشاره نکرده است.

محمدمهدی شمس‌الدین در کتاب انصار الحسین بر این باور است این زیارت‌نامه را ابن‌طاووس انشاء کرده است. با این حال برخی آن را به امام مهدی(عج) یا امام معصوم(ع) نسبت داده‌اند. آیت‌الله خویی در کتاب مُعجم رجال الحدیث این زیارت را ضعیف برشمرده است

اعتبار زیارت امام حسین ع در شب اول ماه رجب

به گفته محمدمهدی شمس‌الدین، زیارتنامه رجبیه در مقایسه با زیارت الشهدا مشتمل بر مواردی است که نمی‌توان به آن اعتماد کرد و عدم خبرگی مؤلف آن در این زمینه را نشان می‌دهد. از جمله:

تعداد شهدا: این زیارت‌نامه مشتمل بر اسامی ۷۵ تن از شهدای کربلا است اما زیارت‌الشهدا مشتمل بر ۶۳ شهید.
ذکر نشدن قبیله بیشتر شهدای کربلا: در این زیارت‌نامه فقط نسب ۲۱ شهید کربلا مشخص شده است اما در زیارت الشهدا ۴۷ شهید.
در برداشتن اسامی شاذ: در زیارت رجبیه اسم سلیمان برای چهار نفر به کار رفته است اما در زیارت الشهدا یک بار برای اشاره به سلیمان مولی الحسین.
خلط شهدا با غیرشهدا: در این زیارتنامه به عُقبة بن سمعان، قیس بن مسهر صیداوی و عبدالله بن یقطر به عنوان شهید کربلا سلام داده شده است؛ اما بر اساس گزارش‌های تاریخی عقبه از معرکه جنگ نجات یافته است. عبدالله بن یقطر و قیس بن مسهر نیز قبل از روز عاشورا در کوفه به شهادت رسیده‌اند نه در کربلا. همچنین در زیارت رجبیه به سلیمان بن عوف حضرمی سلام فرستاده شده است این شخص روز عاشورا سلیمان غلام امام حسین(ع) را به شهادت رساند همچنین جبلة بن عبدالله که در منابع تاریخی نام وی جزو دشمنان اهل‌بیت(ع) ضبط شده است و در سال ۶۵ق به جنگ با توابین رفت؛ در این زیارت نامش به عنوان شهید کربلا ضبط شده است.

محتوای زیارت امام حسین ع در شب اول ماه رجب

در نقل سید ابن طاووس نام ۹۰ تن به عنوان شهید کربلا ضبط شدهو در نقل شهید اول نام ۹۳ تن به عنوان شهید ذکر شده است.

این زیارت، خطاب به امام حسین(ع) و دیگر شهدای کربلا است که در اول رجب و نیمه‌شعبان خوانده می‌شود. پس از سلام‌های متعدد در اول زیارت به امام حسین(ع)، به بخشی از عظمت مصیبت عاشورا و ویژگی‌های امام اشاره می‌شود و با سلام مختصری به یاران شهیدش، این بخش از زیارت به پایان می‌رسد.

در پایان این زیارت‌نامه، تعبیرهایی چون: ربانیون، برگزیدگان خدا، ویژگان الهی، شهدای در راه دعوت به حق، یاوران وفادار و جان نثار، سعادتمندان کامیاب و شرافتمندان آخرت، درباره اصحاب امام حسین(ع) به کار رفته است.

پی نوشت:

1.  شمس الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۱۵؛ نگاه کنید به سید بن طاووس، إقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۱۳-۷۱۴.
2.  شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۱۴۷ ـ۱۵۴.
3.  مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۳۳۶.
4.  شمس الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۱۶.
5.  مامقانی، عطیة الذرة، ۱۳۶۰ق، ص۹۰، ۱۰۶، ۱۱۹، ۱۲۷، ۱۳۵، ۱۵۷، ۱۷۰ و ۱۷۲
6.  مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۲، جزء اول، ص۱۰۶، ۱۴۵، ۱۴۶، ۲۴۰
7.  خوئی، معجم رجال الحدیث،۱۴۱۳ق، ج۸، ص۷۴.
8.  شمس‌الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۲۲.
9.  شمس‌الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۱۶-۲۱۷.
10.  شمس‌الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۱۸.
11.  شمس‌الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۱۸-۲۲۲.
12.  شمس‌الدین، انصارالحسین، ۱۴۲۹ق، ص۲۱۷-۲۱۸.
13.  ابن‌طاووس، الاقبال،۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۴۵.
14.  ابومخنف، مقتل الحسین، ۱۳۶۴، ص۲۴۳؛ طبری، تاریخ طبری، مؤسسة الاعلمی، ج۴، ص۳۵۹.
15.  طبری، تاریخ طبری، موسسة الاعلمی، ج۴، ص۴۶۴. ابن‌اعثم، الفتوح،۱۴۱۱ق، ج۶، ص۲۲۲.
16.  ابن‌طاووس، الاقبال، ج۳، ص۳۴۵.
17.  ابن‌طاووس، الاقبال،۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۴۱ ـ ۳۴۶.
18.  شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص ۱۴۷ ـ ۱۵۴.
19.  سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۱۳-۷۱۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۳۳۶.
20.  محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۳.