پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اعتقاد به نبوّت، یکی از مهم ترین اصول مشترک ادیان آسمانی است. شریعت بدون نبوّت همانند جسدی بی روح است؛ چرا که نبوّت حلقه اتصال به جهان غیب و منبع لایزال علم الهی است و بدون هدایت های وحیانی و با تکیه کردن به علوم بشری و شناخت های تجربی، رسیدن به حقیقت بسی دشوار و غیر ممکن به نظر می رسد. اگر چه در طول تاریخ، آدمی در امور فردی و اجتماعی خویش، از افراد وجریان های مختلفی تأثیر پذیرفته است. اما مهم ترین تکیه گاهی که توجه انسان ها را به خود جلب نموده و به دنبال آن به دل هایشان آرامش بخشیده است، وجود مقدس انبیاء الهی است که هیچ گاه نمی توان خود را از آن بی نیاز دانست.

فرقه اهل حق اگر چه بر اساس اظهارات خود معتقد به نبوت عامه و رسالت پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) هستند. مجيد القاضی در این رابطه می نویسد: «مردم یارستان نبوّت را برای تمام پیامبران مخصوصاً خاتم النبیین حضرت محمد قبول داشته و آن را محترم و آخرین پیامبر الهی می دانند».(1) اما در عمل به شریعت این عقیده به گونه‌ای کم رنگ جلوه می کند؛ این فرقه اجمالاً واضع قوانین را شارع مقدس نمی دانند و تکیه اصلی آنان در تدوین و اجرای قوانین قول پیران فرقه اهل حق است؛ القاصی در جای دیگر می نویسد: «مردان برگزیده و دانشمندان (که مقصود از مردان برگزیده ها ظاهر پیران حقیقت است) می توانند قانون مراودات اجتماعی را از قبیل ارث، قضاوت، دادو ستد (معاملات) با الهام از خط مشی یاری که مساوات و عدالت است، وضع نمایند». (2)

از طرفی هم فرقه اهل حق از آنجا که مسلك خود را از نظر آیین باطنی آخرین منزل (مرحله) وصل به خدا می دانند، بر این باورند که برای رسیدن به حق (خدا) بشر باید مراحلی را طی کند،  این مراحل از نظر اهل حق عبارتند از: «نخستین مرحله، شریعت (آیین پیامبران) است، یعنی انجام آداب (فرائض) و مناسك و سنن ظاهری دین و شرع.»

مرحله دوم، طریقت یا اعمال و رسوم عرفانی است، بعضی هم مرحله سومی به نام «معرفت» یعنی عرفان و معرفت کامل به دین و تکامل بشری ذکر کرده اند. در این صورت شخص پیرو به مرحله «حقیقت»، یعنی وصل به خدا که مرحله چهارم باشد می رسد و این همان چیزی است که اهل حق مدعی آن هستند.(3) به همین جهت خود را بی نیاز از شریعت پیامبران می دانند. به عقیده این فرقه مقصود و اساس مذهب شان حقیقتی است که سبب خلقت موجودات است. به همین خاطر مذهب این فرقه مملو از اسرار حقیقت است.

 از دیدگاه آنها که بر پایه اصل  اعتقاد به حلول و تناسخ است، نسبت به پیامبران نیز باورمندی به این عقیده مشهود است. بر این اساس معتقدند يك عده از پیشوایان آنها على الخصوص هفت تنان_هفتوان_هفت سردار _قولطاسیان، در اعصار گذشته، در جامه پیامبران و صحابه حضرت رسول و یاران امام حسین (علیه السلام) وحتی دوازده امام (علیهم السلام) و عرفا و سلاطین به دنیا آمده و به ارشاد و هدایت مردم جهان پرداخته اند. مثلاً به عقیده اهل حق پیامبرانی چون شیث، نوح، صالح، يعقوب، ایوب، شعیب، يونس و مسیح عبارتند از همان بنیامین پیر اهل حق که در جامه‌های گوناگون در میان مردم ظاهر گشته و مردم را هدایت نموده اند، چنین افسانه هایی در دفتر و كتب فرقه مخصوصاً «حق الحقائق» یا «شاهنامه حقیقت» به فراوانی یافت می شود.(4)

پی نوشت:

(1). مجموعه آیین و اندرز و رمز یاری، القاصی، مجید، طهوری، ص112

(2). همان

(3). برهان الحق، الهی، نورعلی، جیحون، ص 7ـ15 و 404ـ 405

(4). اصول اعتقادی اهل حق، قبادی، اسماعیل، مجله کلام اسلامی، سال پنجم،شماره18،ص55