پایگاه جامع فرق؛ ادیان و مذاهب_ فرانسوا ماری (1694-1778) مشهور به فرانسوا ولتر یکی از متفکرین و نویسندگان بنام فرانسوی است. او گرچه رابطه‌ی خوبی با مسیحیت و کشیشان نداشت و مطالب زیادی بر علیه آنها می‌نوشت و حتی به خاطر در امان ماندن از مقامات کلیسایی مخفیانه دفن شد، اما در مورد اسلام و حضرت رسول (ص) نظری مثبت و درخور توجه دارد.
ولتر ابتدا نظری نامساعد نسبت به پیامبر اسلام (ص) داشت و در نامه‌های فلسفی خود متعجب بود که چه طور مردی ساده و بادیه‌نشین که محیط او فاقد ارزش‌های والای انسانی بود توانست بخش بزرگی از مردم زمین را پیرو دین خود کند حال آنکه بزرگان اندیشه‌ و فلسفه‌ی غرب نظیر نیوتن، لاک و کلارک که بزرگ‌ترین فیلسوفان و بهترین نویسندگانی زمانی خود بودند، به زحمت توانسته‌اند گروهی اندک را گرد خود آورند که آنان هم روزبه‌روز از تعدادشان کاسته می‌شود.
اما ولتر نخواست از فضای مسموم زمان خود که توسط کشیشان ضد اسلامی موجود پیروی کند و خودش تصمیم به مطالعه در زندگانی پیامبر اسلام (ص) پرداخت.
یکی از محورهایی که ولتر در آن اظهار نظر کرده بحث "امی" بودن پیامبر اسلام است. گرچه ولتر در ابتدا نظر مساعدی در این مورد نداشت اما بعداً در تلاش بود تا ثابت کند اُمی بودن به معنی بی‌سواد بودن نیست و این مسئله هیچ نقصی بر پیامبر (ص) اثبات نمی‌کند.
اینک ولتر، در برابر همان کشیشان که «امی» بودن پیامبر (ص) را نقصی بر کمالش می‌دانستند، می‌کوشد تا ثابت کند که آن حضرت مردی دانشمند بوده است. وانگهی «چه اشکالی دارد که کسی خواندن و نوشتن بداند ولی خود را دانشمند ننامد؟» این نظر گرچه با واقعیت سازگار نیست حاکی از کوشش او در درک پدیده‌های تاریخ اسلام است و در این مورد وی دو قرن تمام بر خاورشناسان معاصر که اغلب معتقدند پیامبر اسلام خواندن و نوشتن می‌دانسته، پیشی گرفته است.
او حتی دلایلی بر توانایی خواندن و نوشتن پیامبر (ص) آورده که از نظر خواهیم گذراند.

1. محمد (ص) در بستر مرگ قلم و دوات خواست تا وصیت‌نامه‌ای بنویسد و مسلمانان را، پس از خود، از گمراهی برهاند.
2. هنگامی که در حدیبیه میان مسلمانان و ساکنان مکه پیمان صلح بسته می‌شد، محمد (ص) بنا بر اعتراض و درخواست سهیل، نماینده اهل مکه، بر عبارت «محمد رسول الله» خط کشید و عبارت «محمد بن عبدالله (ص)» را جای آن نوشت.
3. محمد (ص) سالیانی دراز حسابدار خدیجه (س) بود و امور تجاری او را انجام می‌داد. به همین دلیل اصطلاحات بازرگانی در قرآن فراوان است.
4. از علم نجوم و هیات نیز بی‌بهره نبود، چنان‌که تقویم اعراب را اصلاح و حدود ماه‌های قمری را مشخص کرد.

سپس ولتر برای اثبات قسمت اخیر از دلایل خود، به آیه ۳۶ از سوره توبه استناد می‌جوید:
«إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ ۚ فَلَا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ ۚ وَقَاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَافَّةً ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ؛ یقیناً شماره ماه‌ها در پیشگاه خدا از روزی که آسمان‌ها و زمین را آفریده در کتاب [علم] خدا دوازده ماه است؛ از آنها چهار ماهش ماه حرام است؛ این است حساب استوار و پایدار؛ پس در این چهار ماه [با جنگ و فتنه و خونریزی] بر خود ستم روا مدارید و با همه مشرکان همان گونه که آنان با همه شما می‌جنگند، بجنگید و بدانید خدا با پرهیزکاران است.»
دلایلی که ولتر برای اثبات توانایی بر خواندن و نوشتن پیامبر ذکر شده تأثیر زیادی بر شرق‌شناسان بعدی گذاشت به‌طوری‌که بسیاری از آنها معنی کلمه‌ی "امی" را بی‌سواد نمی‌دانستند.[1]

پی‌نوشت:
[1] اسلام از نظر ولتر، جواد حدیدی، چاپ 5 تهران 1375، ص 95