پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ لامائیسم یکی از فرقه‌های منشق شده از بودا است که در فلات تبت به ترویج آموزه‌های شبه معنوی خود مشغول است. واژه‌ی «دالایی لاما» در این فرقه دارای جایگاه حقوقی بوده و به رهبران آن اطلاق می‌گردد. بنیان‌گذار این فرقه شخصی به نام «گدوم دروپا» به عنوان اولین و «تنزین گیاتسو» چهاردهمین دالایی لامای زنده می‌باشند.

لامائیست‌ها بر این باورند که بعد از درگذشت یک دالایی لاما، روح وی در عرض 30 الی 40 روز در بچه‌ای حلول کرده و دوباره متولد می‌شود، لذا وقتی دالایی لاما می‌میرد، رهبران مذهبی بودایی به راه افتاده و به دنبال آن بچه می‌گردند. این امر می‌تواند سال‌ها طول بکشد و هر وقت بچه‌ای با نشانه‌ها و امتحان‌های آن‌ها وفق یابد، او را با تکریم و تعظیم به کاخ «پوتلا» آورده و به عنوان دالایی لامای جدید وی را تقدیس می‌کنند.[1] آن‌ها برای دالایی لاما قداست ویژه‌ای قائلند و درک حضور وی را فیض بزرگی می‌دانند.

چهار سال پس از مرگ دالایی لامای سیزدهم، «تنزین گیاتسو» به عنوان دالایی لامای چهاردهم شایسته این مقام شناخته شد و تاکنون در این منصب باقی است. «تنزین گیاتسو» در استان «آمدو» در شمال شرقی تبت متولد شد. وی با حمله‌ی چین به تبت در سال 1949 م به همراه صدها تن از مریدانش به هند گریخت و دولت تبت را در تبعید تشکیل داد و بعدها توانست غیر از زعامت دینی، زعامت سیاسی تبتیان را نیز به دست گیرد. بیش از 60 مسافرت رسمی به کشورهای مختلف جهان در کارنامه وی ثبت شده است که در همین مسافرت‌ها در دانشگاه‌ها و موسسات بین المللی به سخنرانی پرداخته و اعتقادات خود را نشر و تبلیغ کرده است. اعطای جوایز متعدد و مدرک افتخاری (بیش از 50 دکترای افتخاری) از طرف نهادهای مطرح علمی و بین المللی به دالایی لاما از جمله مواردی است که کمتر پدیدآورنده مذهبی‌ای به چنین رکوردی دست یافته است. وی هم‌اکنون استاد افتخاری دانشگاه موری آمریکاست.[2]

«تنزین گیاتسو» در ادعای صلح طلبی چنان افراط‌گرایانه عمل می‌کند که مثلا با اعدام صدام که فردی جانی و متجاوز بوده و در طول دو دهه جان هزاران تن را گرفت، مخالفت کرد. و در سال 1989 م برنده‌ی «جایزه نوبل» شد. البته اعطای این جایزه در این عصر صبغه‌ی سیاسی پیدا کرده و با کمال تعجب افرادی هم‌چون: انور سادات، جیمی کارتر، شیرین عبادی، محمد البرادعی، میخائیل گورباچف و یا سردمداران رژیم اسرائیل، هم‌چون: شیمون پرز، اسحاق رابین و... نیز در بین برندگان جایزه صلح نوبل یافت می‌شوند.

در حقیقت دالایی لاما از این جهت که در برابر چین مواضع سیاسی غیر همسو دارد و غربی‌ها می‌توانند به عنوان حربه‌ای علیه چین از او استفاده کنند، گزینه‌ی مناسبی برای دریافت جایزه صلح نوبل به شمار آمد.
در شهریور 1385 خبر اعطای مدال طلای کنگره‌ آمریکا برای اولین بار به یک فرد خارجی (دالایی لاما) باعث تعجب افکار عمومی جهان شد. دالایی لاما تاکنون بارها شیفتگی و نزدیکی خود به رژیم صهیونیستی را اظهار کرده است.
وی باشعار صلح‌گرایی چندمسافرت رسمی به اسرائیل داشته و رسما در مقابل دیوار ندبه در اورشلیم به ادای احترام و نیایش پرداخته است. او در بسیاری از مجامع بین المللی در باب صلح جهانی و ضرورت آشتی بین ملت‌ها سخن گفته و تلاش می‌کند دین بودا را به عنوان مکتبی که می‌تواند صلح و مهر را در جهان حاکم کند، به دیگر ملت‌ها معرفی نماید.[3] وی خود را منادی صلح می‌داند و سهیم شدن با دیگران و هم احساس شدن با آنان را جزء مأموریت‌های خود می‌داند.[4]

پی‌نوشت:

[1]. تاریخ جامع ادیان، جان بی‌ناس، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، 1370، ص 247.
[2]. نگرشی بر آرا و اندیشه‌های دالایی لاما، محمدتقی فعالی، صص 36_55. 
[3]. همان.
[4]. نقد و بررسی جریان‌های مدعی معنویت، هوشیار، نشر ذکرا، قم، 168.