پایگاه جامع فرق ادیان و مذاهب_ علم رجال در روایات معصومین (علیهم‌السلام) یکی از علومی است که بسیار معتبر و مهم است. برای شناخت روایات ساختگی و تفکیک آن با روایات غیرجعلی به این علم نیاز است. اما احمد بصری (مدعی یمانی) برای این‌که خود به روایات شاذ و غیرصحیح استناد می‌کند از اساس با علم رجال مخالفت می‌کند. اتباع وی برای توجیه مردود دانستن علم رجال در نزد احمد بصری چند احتمال می‌آورند. آن‌ها می‌گویند؛ تضعیف راویان توسط معصومین (علیه‌السلام) برای تقیه و ترس از به خطر افتادن جان یاران خویش از ظلم و ستم سلاطینی بوده که پیگیر بودند اصحاب را به قتل برسانند.

نقد و بررسی:

بله طبعا این اتفاق افتاده است که امام نسبت به جان و مال راوی احساس خطر کند و به جهت این‌که از جان و مال او حفاظت کند بر وی طعن زند و او را طرد کند تا دستگاه‌های حکومتی که در هر لحظه سعی دارند آسیب برسانند به اصحاب اهل‌بیت از این کار دست بکشند. مانند این‌که امام در بین یاران خود به زرارة، برید و سایر افراد را لعن و نفرین می‌کرد. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند؛ «لعن الله بريدا، و لعن الله زرارة.[1] خدا برید و زراره را لعنت کند.» در این گونه روایات معلوم است که مخبر یا جاسوسی در بین شنوندگان وجود دارد که باید از این دو صحابی محافظت شود. اما این در صورتی است که امام (علیه‌السلام) در بین یاران و صحابی خود حضور داشتند در مدح این صحابی سخن بیان می‌کردند و منزلتشان را عظیم معرفی می‌کردند.[2]

پس برای تضعیف و توثیق اصحاب باید روایات دیگر را ببینیم و عیار حقیقی توثیق یا تضعیف این‌گونه روایات را بدانیم. بخاطر همین است که علمای رجالی روایات تضعیف کننده‌ زراره را در حقیقت «رد گم کنی» دانسته و بلااستثناء زرارة را از بزرگان شیعه معرفی نمودند.[3] پس علمای رجال با بررسی تمامی جوانب مربوط به راوی، مجموعه دلیل‌هایی را برای توثیق یا تضعیف فرد را جمع و بررسی کرده و سپس با اشراف کامل بر کل مطالب مذکوره رأی خود را صادر می‌نماید و از این طریق، از وقوع اشتباه جلوگیری می‌شود؛ مهم‌تر این‌که علمای نسل‌های بعد دست بازتری در تفحص‌ها و تجسس‌ها و بررسی آراء دارند.

پی‌نوشت:

[1]. معجم رجال الحدیث، سید ابوالقاسم خویی، نشر الخویی الاسلامیة، ج 4، ص 198.
[2]. رجال کشی، کشی، محمد بن عمر، نشر دانشگاه مشهد، مشهد، ج1،  ص 238.
[3]. تنقیح المقال، مامقانی، عبدالله، موسسه آل البیت، ج 28، ص 93.