پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ کتاب کیمیاگر با یک خواب شروع می‌شود. همه کتاب در جهت رسیدن به گنجی است که در خواب دیده شده است. این کتاب در قالب رمان نوشته شده آن هم رمانی که با خواب شروع می‌شود. در عرصه ارزیابی اعتبار یک اثر، رمانتیک بودن آن از اعتبار علمی و حقیقی بودنش می‌کاهد. زیرا در قالب رمان، نویسنده خود را در چارچوب معینی محصور ندانسته و خیال او برای جولان دادن آزاد است. درستی و نادرستی مطالب در رمان برای نویسنده خیلی مهم نیست. مطابق؛ واقع بودن و نبودن، نقشی در اصل قصه ندارد. چون قصه بر اساس وهم و خیال است از این‌رو صادق یا کاذب بودن اجزاء قصه اهمیتی ندارد. بنابراین نویسنده خود را ملزم به هیچ اصلی نمی‌داند. با چنین مشخصه‌هایی وقتی اصل کتاب متکی به خواب باشد که اعتباری ندارد و نمی‌تواند مبنای یک کتاب یا فکر قرار بگیرد، اعتبار کتاب بیش از این زیر سؤال می‌رود. خواب در عالی‌ترین درجه‌اش، فقط برای صاحب آن خواب می‌تواند معتبر بوده و قابل اعتناء و اتکا باشد نه برای دیگران. رمانتیک و خواب‌آلود بودن دو ضعف اساسی کتاب اوست. خواب هر انسانی به مقدار زیادی تابع بیداری اوست. آنچه آدمی در خواب می‌بیند همان‌هایی است که در بیداری با آن روبروست. شهرها و روستاها و انسان‌ها و خیابان‌ها و کوه‌ها و... همه و همه عیناً همان‌هایی هستند که در بیداری با ما در ارتباط بوده‌اند. موارد بسیار اندکی در خواب دیده می‌شود که ممکن است وجود خارجی برای شخص بیننده نداشته باشد. مانند دیدن شهری از طلا و نقره، راه رفتن بر روی آب، جوان شدن انسان پیر، دیدن قیامت و روز محشر و... که این‌ها نیز مشابه اموری است که در بیداری دیده می‌شود. زیرا انسان اگر چه در خارج شهری از طلا و نقره ندیده است ولی در بیداری  با طلا و نقره  و شهرهای متعدد در ارتباط بوده است. فقط در عالم خواب این شهر را از طلا بنا می‌کند. بعضی از صور رؤیت شده در خواب که اصلاً وجود خارجی ندارد مانند غول و پری و... ناشی از انشاء ذهن است. یعنی قوّه خیّاله و مصوّره آدمی آن صورت‌ها را خلق می‌کند. ذهن همان‌گونه که می‌تواند صور زیادی را خلق کند می‌تواند همه آن‌ها را در کمترین زمان محو نماید. اعتبار خواب‌های واقعی به اعتبار بیننده آن منوط می‌باشد. اگر صاحب خواب انسان وارسته و عارف و عالم باشد، به همان مقدار رؤیای او صادقانه‌تر خواهد بود. یعنی آنکه بیداری‌اش پاک و صادق است، رؤیایش نیز صادق است. هر که بیداریش آشفته و آلوده باشد، رؤیایش نیز همانند بیداریش خواهد بود. بدین جهت از علاّمه طباطبایی نقل شده است که من هرگاه مراقبه‌ام در بیداری بیشتر می‌بود، شکارهای شبانه‌ام بهتر می‌شد.  آنکه در بیداری به فکر تحصیل و تکامل و تقوا است خواب‌هایش نیز در این راستا خواهد بود و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل که خواب غیرواقعی و خودساخته چگونه خواهد بود. همچنین مردم عادی به امور خیالی و وهمی بیشتر اهمیت می‌دهند تا امور واقعی و حقیقی. از این‌رو بازار معبران خواب و فال‌بینان و کف‌بینان در میان آنها پُر رونق است. کتاب‌های قصه، رمان برای این قبیل افراد جاذبه بیشتری دارد تا کتاب‌های حکمت و حقوق و عقاید.[1]

پی‌نوشت:
[1]. جهت مطالعه بیشتر به کتاب، آب و سراب نوشته قادر فاضلی مراجعه شود.