پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ زمان برگزاری حج در ماه ذی حجه است، که این ماه یکی از ماه‌های حج به شمار می‌رود، ماه‌های حج ماه شوال، ذی قعده و ذی حجه می‌باشد، که قسمتی از اعمال حج می‌تواند در یکی از این ماه‌ها صورت پذیرد، ولی عمده اعمال حج در نیمه اول ذی حجه، و یا از روز عرفه تا پایان روز دوازدهم ذی حجه قرار دارد.
دهه اول ذی حجه که آغاز حج تمتع در آن است، چند ویژگی دارد:
دهه اول ذی حجه و ایام حج در دل ماه‌های حرام قرار گرفته است، زیرا چهار ماه حرام در سال وجود دارد، و غیر از ماه رجب که از باقی ماه‌های حرام، جداست، سه ماه دیگر متوالی می‌باشند، و ماه ذی قعده، ذی حجه و محرم، از ماه‌های حرام بوده و دهه اول ذی حجه، چهارمین دهه از ماه‌های حرام است. حاجی با حضور در حرم امن الهی،[1] و در بستر زمان حرام و دارای حرمت ویژه قرار می‌گیرد. در ماه‌های حرام جنگ کردن و آغاز به آن حرام می‌باشد؛ (گرچه از روی ناچاری، دفاع کردن جایز است.) از محرمات احرام بر فرد مُحرِم، حمل سلاح و جدال است، در سرزمین امن الهی، همه چیز حتی طبیعت و محیط زیست، باید از آسیب و گزند رساندن، محفوظ بماند. این اوج امنیت و تأمین فکری و ایجاد فرصت و فراغت روحی، برای پرداختن به عبادت و تحقق اهداف عالی حج است تا حاجیان، از مسائل ابتدایی و نیازهای اولیه، فارغ شده و به موضوعات و نیازهای متعالی بپردازند.
زمان حج به صورتی است که در این سه ماه حرام قرار دارد و این توالی، شرایط را برای حضور حج گزاران از سرزمین‌های مختلف فراهم می‌آورد؛ چرا که این چند ماه آتش بس، فرصتی است تا مسلمانان به بازسازی معنوی و تقویت بنیه‌های فکری و اجتماعی خود پرداخته و حج بهترین فرصت برای محقق شدن این بازسازی معنوی و کسب آمادگی بیشتر است.
تأکید قرآن بر اهمیت ماه‌های حرام، گویای این مطلب است: «يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ.[بقره/217] تو را از جنگ كردن در ماه حرام مى‌پرسند. بگو: جنگ كردن در آن ماه، گناهى بزرگ است. اما بازداشتن مردم از راه حق و كافر شدن به او، و مانع شدن از مسجد الحرام و بيرون راندن مردمش از آن‌جا در نزد خداوند گناهى بزرگتر است، و فتنه از قتل بزرگتر می‌باشد.»
و همچنین فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آَمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ وَرِضْوَانًا.[مائده/2] اى كسانى‌كه ايمان آورده‌ايد، شعائر خدا و ماه حرام و قربانى را چه بدون قلاده و چه باقلاده حرمت مشكنيد، و آزار آنان را كه به طلب روزى و خشنودى پروردگارشان آهنگ بيت الحرام كرده‌اند، روا مداريد.»
در این دو آیه ارتباط تنگاتنگ بین ماه‌های حرام و سفارش به امنیت داشتن زوار و حجاج بیت الله الحرام، نشان داده شده است.
در آیه دیگر خداوند متعال، همان‌گونه که کعبه را موجب برپایی مردم اعلام نموده؛ ماه‌های حرام و قربانی را هم موجب برپایی و استواری مردم دانسته است: «جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَامًا لِلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْيَ وَالْقَلَائِدَ.[مائده/97] خدا كعبه، بيت الحرام، را با ماه حرام و قربانى بى قلاده و قربانى باقلاده، قوام كار مردم گردانيد.» که در این آیه هم نقش مکان حج و هم زمان حج مطرح گردیده است.
ویژگی دیگر دهه اول ذی حجه، واقع شدن دو عید در آن است، عید عرفه و عید قربان. (هرچند از عرفه با عنوان عید یاد نمی‌شود.)
به گفته مفسران از وجوه محتمل در مصداق آیات ابتدایی سوره فجر، این دهه می‌باشد. «وَلَيَالٍ عَشْرٍ* وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ.[فجر/2و3] و سوگند به شب‌هاى ده‌گانه،* و سوگند به جفت و طاق.» بنا به گفته مفسران، مصداق «و لیال عشر»، دهه اول ذی حجه، و مراد از «شفع» روز عید قربان و مراد از «وتر» روز عرفه می‌باشد، و این احتمال صحیح شمرده شده است.[2] و همچنین در تقویم اسلامی رایج، ماه ذی حجه آخرین ماه سال است، و قرار گرفتن حج در پایان سال قمری، نکته‌ای دیگر است، که می‌توان از این فرصت نمایندگان جوامع اسلامی که در مکه گرد آمده، استفاده نموده و با بررسی وضعیت سال گذشته مسلمانان، برای سال بعد برنامه‌ریزی نمایند.
حال با ملاحظه فاجعه منا و همچنین اداره مراسم حج در دهه‌های اخیر، دوری حاکمان مستبد سعودی را از این مفاهیم بلندی که باید، برگزارکنندگان حج مدنظر قرار دهند، می‌بینیم؛ آنان سرزمین امن الهی را، به قتلگاهی برای حجاج مظلوم کشورهای اسلامی، که پناهی به جز خداوند در آن‌جا نداشتند، تبدیل نمودند؛ قصد پوشاندن بی‌کفایتی خود را، با اتهام به آنان نمودند، ولی هر طور به این قضیه نگاه شود، توطئه آنان علیه زوار مسجدالحرام، محرز است؛ این خاندان ظالم، علاوه بر این جنایات هم‌زمان، به قتل عام مسلمانان مظلوم یمن نیز پرداخته، و در روز عید قربان، غیر از کشتن حجاج در منا، به یمن هم حمله نمودند و عید آنان را به عزا بدل کردند؛ اگر اسلام و قرآن را قبول داشتند، قطعاً در این ماه حرام حق این کار را به خود نمی‌دادند، و مسلمان‌کشی به راه نمی‌انداختند، که در این ماه، حق جنگ با کفار را نیز نداشتند؛ همچنین جلوی مسلمانان یمن و سوریه را برای انجام حج گرفتند، که طبق آیه 217 سوره بقره که ذکر شد، حق چنین کاری را نیز نداشتند.
با این همه جنایات و مخالفت‌ها با اسلام و قرآن، هنوز خود را بهترین مسلمانان دانسته و خادم حرم خداوند و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌دانند، که حقاً و انصافاً، برای مسلمانان بی‌طرف، بی‌لیاقتی و عدم صلاحیت آل سعود، بر اداره مکه محرز می‌گردد و مسلمانان وظیفه دارند با فشار بر حاکمان خود، تدبیری در این قضیه بیاندیشند.

پی‌نوشت:
[1]. «امنیت، از خصوصیات مکه» و «دعای حضرت ابراهیم برای سرزمین مکه»
[2]. تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع، 1412ق، ج4، ص539.