پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از آموزه‌های مسیحیت رایج، الوهیت حضرت عیسی است. برخی از مسیحیان معتقدند که پیشگویی‌هایی نیز در عهد قدیم بر آمدن خدا وجود دارد. یکی از این پیشگویی‌هایی ادعا شده فقرات کتاب اشعیاست:‌

«زیرا كه برای ما ولدی زاییده و پسری به ما بخشیده شد و سلطنت بر دوش او خواهد بود و اسم او عجیب و مشیر و خدای قدیر و پدر سرمدی و آقا سلامتی خوانده خواهد شد. ترقی سلطنت و سلامتی او را بر كرسی داوود و بر مملكت وی انتها نخواهد بود تا آن‌را به انصاف و عدالت از الآن تا ابدالآباد ثابت و استوار نماید. غیرت یَهُوَه صبایوت این را بجا خواهد آورد».[1] در فقرات بالا عبارت «خدای قدیر» آمده است. مسیحیان این پیشگویی را به حضرت عیسی و الوهیت آن حضرت ارتباط می‌دهند. اما باید توجه داشت که گاهی کتاب مقدس از لفظ «خدا» برای اشاره به «مخلوقات توانا» استفاده می‌کند. به عنوان مثال در کتاب مقدس از «قاضیان» به «خدایان» تعبیر شده است: «מזמור לאסף א‍להים נצב בעדת־אל בקרב אלהים ישפט؛ خدا در جماعت‌ خدا ایستاده‌ است، در میان‌ خدایان‌ داوری‌ می‌كند».[2] منظور این است که خدا در دادگاه آسمانی خود بر مسند قضاوت نشسته قاضیان را محاکمه می‌نماید.

حتی برای شیطان نیز در کتاب مقدس عبارت «خدای این جهان» استفاده شده است: «אשר אלהי העולם הזה עור בהם את דעות הסוררים לבלתי זרח להם נגה בשורת כבוד המשיח אשר הוא צלם ؛ خدای این جهان افکار آن‌ها را کور کرده است تا نور انجیل پرشکوه مسیح را که صورت خدای نادیده است نبینند».[3]

در قرنتیان آمده که پولس رسول ضمن رد خدایان، تنها ایمان به یک خدا و یک سرور به نام عیسی تعلیم می‌دهد: «ועל דבר אכילת זבחי האלילים הנה ידענו כי האליל אין בעולם ואין אלהים בלתי אחד  ואף כי יש הנקראים אלהים אם בשמים אם בארץ באשר יש אלהים רבים ואדנים רבים  אמנם לנו אך לא אחד האב אשר הכל ממנו ואנחנו אליו ואדון אחד ישוע המשיח אשר הכל על ידו ונחנו על ידו پس درباره خوردن قربانی‌های بت‌ها می‌دانیم که بت در جهان چیزی نیست و اینکه خدایی دیگر جز یکی نیست. زیرا هرچند هستند که به خدایان خوانده می‌شوند چه در آسمان و چه در زمین چنانکه خدایان بسیار و سروران بسیار می‌باشند لکن ما را یک خداست یعنی پدر که همه چیز از اوست و ما برای او هستیم و یک سرور یعنی عیسی مسیح که همه چیز به واسطه اوست و ما به واسطه او هستیم».[4]

حضرت عیسی (علیه السلام) خود در انجیل یوحنا توضیح می‌دهد که منظور از «خدا» به معنای خالق و معبود نیست. هنگامی که یهود به عیسی مسیح اعتراض کردند که ما به این دلیل تو را سنگ می زنیم که خود را خدا می‌خوانی عیسی مسیح پاسخ می‌دهد: «ויען אתם ישוע הלא כתוב בתורתכם אני אמרתי אלהים אתם؛ آیا در تورات شما نوشته نشده است که من گفتم شما خدایان هستید؟».[5]

تفسیر این فقره کتاب مقدس این است که حضرت عیسی در جواب، از مزمور ۸۲: ۶ نقل قول می‌آورد: «א‍ני־אמרתי אלהים אתם ובני עליון כלכם؛ من‌ گفتم‌ كه‌ شما خدایانید و جمیع‌ شما فرزندان‌ حضرت‌ اعلی».‌ در این آیه، خدا داوران اسرائیل را «خدایان» و فرزندان «خدا» می‌نامد زیرا که خدا خود به ایشان مسئولیت رفیعی داده بود. بنابراین وقتی در عهد عتیق انسان‌های معمولی «خدایان» نامیده شده‌اند، پس خود حضرت عیسی نیز که از طرف خداوند تقدیس شده است «خدا» نامیده می‌شود. خداوند حضرت موسی را «خدای فرعون» خطاب می‌کند: «ויאמר יהוה אל־משה ראה נתתיך אלהים לפרעה ואהרן אחיך יהיה נביאך؛ خداوند به‌ موسی‌ گفت‌: ببین‌ تو را بر فرعون‌ خدا ساخته‌ام، و برادرت، هارون، نبی‌ تو خواهد بود».[6] بنابراین ما باید «خدا» را در فضای کتاب مقدس معنا کنیم که به معنای «شخص توانمند» است. وقتی واژه «خدا» برای شیطان، حضرت موسی و داوران بنی اسرائیل به کار برده شده است و در هیچ‌کدام به معنای «الوهیت» نیست، بنابراین کاربرد واژه «خدا» برای حضرت عیسی نیز دلیلی بر الوهیت آن حضرت نیست. حضرت عیسی «خدای قدیر» هست اما نه اینکه با یهوه خدا برابر باشد. اشعیا صرفاً پیشگویی می‌کند که حضرت عیسی به این نام خوانده خواهد شد چرا که معجزاتی زیادی از او سرزده است. اگر چه عیسی قدیر خوانده شد، اما فقط یک نفر قادر مطلق است. یهوه را قادر مطلق خواندن تنها در صورتی معنا دارد که کسان دیگری نیز وجود داشته باشند که خدایان خوانده شوند اما در مقام پایین‌تر.

عیسی مسیح نشان داد که قدیر هست ولی او قادر مطلق نیست و از خود هیچ قدرتی ندارد و همه اعمال خارق‌العاده او به مدت قدرت الهی است. پطرس با صراحت بیان می‌دارد: «אנשי ישראל שמעו הדברים האלה ישוע הנצרי האיש אשר נאמן לכם מאת האלהים בגבורות ובמופתים ובאתות אשר האלהים עשה על ידו בתוככם כאשר ידעתם גם אתם؛ ای مردان اسرائیلی به این سخنان گوش دهید. عیسی ناصری مردی بود که مأموریتش از جانب خدا به وسیلۀ معجزات و شگفتی‌ها و نشانه‌هایی که خدا توسط او در میان شما انجام داد به ثبوت رسید، همان طوری که خود شما خوب می‌دانید»[7].

اين آيه به روشنی مشخص مي‌كند معجزات عيسی مسيح همه از جانب خدا به وي عطا شده است؛ همچنان که خدا به ديگر پيامبران نيز چنين قدرتي را عطا كرده است. طبق آموزه‌های كتاب مقدس، خدا بی‌نياز از همگان است و قدرت خويش را از كسی نگرفته است: «הלא הכל ממנו והכל בו והכל אליו אשר לו הכבוד לעולמים אמן؛ هر چه هست از خداست؛ وجود همه چیز به قدرت او وابسته است و همه چیز برای شکوه و جلال اوست. ستایش بی پایان بر او باد! آمین»[8] و حضرت مسیح به صراحت بیان می‌کند که قدرتش را از خداوند متعال گرفته است:‌ «ויען אתם ישוע הן אמרתי אליכם ולא האמנתם בי המעשים אשר אני עשה בשם אבי הם יעידו עלי؛ عیسی گفت: من به شما گفته‌ام اما شما باور نمی‌کنید. کارهایی که بنام پدر انجام می‌دهم بر من شهادت می‌دهند»[9] و خود هیچ استقلالی در معجزات ندارد: «ויען ישוע ויאמר אליהם אמן אמן אני אמר לכם לא יוכל הבן לעשות דבר מנפשו בלתי את אשר יראה את אביו עשה כי את אשר עשה הוא גם הבן יעשה כמהו؛ عیسی در جواب آنان گفت: یقین بدانید که پسر نمی‌تواند از خود کاری انجام دهد مگر آنچه می‌بیند پدر انجام می‌دهد. هر چه پدر می‌کند پسر هم می‌کند»[10].

حضرت عیسی اراده خود را در طول اراده الهی بیان می‌دارد: «לא אוכל לעשות דבר מנפשי כאשר אשמע כן אשפט ומשפטי משפט צדק כי לא אבקש רצוני כי אם רצון האב אשר שלחני؛ من از خود نمی‌توانم کاری انجام دهم بلکه طبق آنچه که می‌شنوم قضاوت می‌کنم و قضاوت من عادلانه است زیرا در پی انجام خواسته‌های خودم نیستم بلکه انجام میل پدری که مرا فرستاده است».[11] نتیجه اینکه طبق کتاب اشعیا نمی‌تواند حکم کرد که حضرت عیسی خداست؛ بلکه او فرستاده خداست و هرچه دارد از اوست و به اراده خداوند معجزاتی را انجام داده است.

پی‌نوشت:

[1]. اشعیا 9: 6-7.
[2]. مزمور 82: 1.
[3]. دوم قرنتیان 4: 4.
[4]. اول قرنتیان 8: 4-6.
[5]. یوحنا 10: 34.
[6]. خروج 7: 1.
[7]. اعمال رسولان 2: 22.
[8]. رومیان 11:‌36.
[9]. یوحنا 10: 25.
[10]. یوحنا 5: 19.
[11]. یوحنا 5: 30.