پاسخ:
عبد مناف بن عبدالمطلب بن هاشم معروف به ابوطالب از بزرگان مکه و طایفه بنی هاشم، پدر علی بن ابی طالب (علیه السّلام) و عموی محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) پیامبر اسلام است. در دیوان ابوطالب، ابیات بسیاری است که بیان‌گر مسلمانی او و ایمانش به پیامبر اسلام است.
پس درگذشت پدر گرامیش عبدالمطلب که در آن روز، هشت بهار از عمر پیامبر گذشته بود سرپرسی پیامبر را بر عهده گرفت و تا جان بر لب داشت، از آن حضرت حمایت کرد.
بنابراین ما به عنوان یک تاریخ نگار بی‌طرف می‌خواهیم وضعیت او را بررسی کنیم بدانیم آیا او یک فرد مشرک بود یا ایمان آورده بود، هر چند به سان فرزندش علی، یا دیگر افراد عادی، مانند حمزه و ابی‌ذر، تظاهر به اسلام نمی‌کرد.

شاهراه‌های سه‌گانه برای تشخیص عقیده
طرز تفکر و عقیده هر شخص را از سه طریق می‌توان به دست آورد:
1. بررسی آثار علمی و ادبی که از او به یادگار مانده است.
2. رفتار و کردار او در میان جامعه.
3. عقیدۀ دوستان و نزدیکان بی‌غرض در حقّ وی.

ما می‌توانیم عقیده و ایمان ابوطالب را از سه راه یاد شده، اثبات کنیم.
ذخایر علمی و ادبی ابوطالب
ما از میان قصائد طولانی وی، یک قطعه انتخاب نموده و برای روشن شدن مطلب، ترجمۀ را نیز می‌نگاریم:
لیعلم خیار النّاس انّ محمّدا     * * *     وزیر لموسی والمسیح بن مریم
أتانا بهدی مثل ما اتیا به     * * *     فکل بأمر الله یهدی و یعصم[1]
«اشخاص شریف و فهمیده بدانند که، محمّد به سان موسی و عیسی پیامبر است؛ با آن نوری که آن دو نفر مبعوث شدند، او نیز برانگیخته شده است. و تمام پیامبران به فرمان خداوند، مردم را راهنمایی و از گناه باز می‌‍‌دارند.»

رفتار و کردار او در جامعه
راه دوم، طرز رفتار او با پیامبر (صلی الله علیه و آله) و نحوۀ فداکاری و دفاع او از ساحت اقدس پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و هر کدام از آن خدمات، می‌تواند آئینۀ فکر و روشنگر روحیات او باشد، زیرا:
ابوطالب شخصیتی است که، راضی نشد برادرزادۀ او دل شکسته شود، و علیرغم تمام موانع و نبود امکانات زحمت بردن او را به شام، پذیرفت.
اعتقاد او به فرزند برادر تا آن پایه بود که او را همراه خود به مصلّی برده و خدا را به مقام او قسم داد و باران رحمت طلبید.
وی در راه حفظ پیامبر از پای ننشست، و سه سال در به دری و زندگی در شکافت کوه و اعماق درّه را بر ریاست و سیادت مکه ترجیح داد.

عقیدۀ دوستان و نزدیکان بی‌غرض در حق وی
خوب است ایمان و اخلاص ابوطالب را از نزدیکان بی‌غرض او بپرسیم. زیرا اهل‌خانه، به درون خانه و آنچه در آن می‌گذرد، داناترند:
1. وقتی علی (علیه السّلام) خبر مرگ ابوطالب را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) داد؛ وی نخست گریست و به علی دستور غسل و کفن و دفن صادر کرد، و از خدا برای او طلب مغفرت کرد.[2]
2. امام باقر (علیه السّلام) می‌فرماید: ایمان ابوطالب، بر ایمان بسیاری از مردم ترجیح دارد و امیرمؤمنان دستور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داد از طرف وی حج به جا آورند.[3]
3. امام صادق (علیه السّلام) فرمود: حضرت ابوطالب به سان اصحاب کهف است که در دل ایمان داشتند و تظاهر به شرک می‌نمودند، از این جهت دوباره مأجور خواهند بود.[4]

نظر دانشمندان شیعه
علمای امامیه، زیدیه، به پیروی از اهل‌بیت همگی اتفاق دارند که ابوطالب یکی از افراد برجستۀ اسلام بوده و روزی که جان از بدنش خارج گردید، دلی مالامال از ایمان و اخلاص به اسلام و مسلمانان داشت و در این باره کتاب‌ها و رساله‌های زیادی نوشته‌اند. از اعصار گذشته تاکنون هیجده کتاب پیرامون ایمان ابوطالب به رشته تحریر درآمده است.[5]

پی‌نوشت:

[1]. مجمع البیان، ج 7، ص 37.
[2]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 14، ص 76.
[3]. شرح مدرک، ص 68.
[4]. اصول کافی، ج 1، ص 248، ح 28.
[5]. کتاب راهنمای حقیقت آیت الله شیخ جعفر سبحانی، ص 596 ـ 604.