پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ چند سالی است که یک فرهنگ کره‌ای با عنوان موج هالیو وارد کشور ما شده است. گروه‌های موسیقی کی‌پاپ بیشترین طرفدار را بین مخاطبان ایرانی به‌ویژه نوجوانان داشته است. یکی از آسیب‌های این هجمه‌ی فرهنگی، بخش هواداری مخاطبان این گروه‌ها است. طرفدارانِ این گروه‌ها را فن می‌نامند؛ فن‌ها طرفدار افراطی هستند و برای شخص یا گروه مورد انتخاب، تبلیغ می‌کنند، صفحات مجازی راه اندازی می‌کنند و برایشان تولید محتوای رسانه‌ای می‌کنند.

در مقابل اصطلاح فن، اصطلاح هیتر را داریم. هیتر واژه‌ای انگلیسی (HATER) از ریشه هیت (HATE) به معنی تنفر می‌باشد؛ هیتر به فردی گفته می‌شود که از کسی یا چیزی متنفر است؛ هیترها متضاد فن‌ها هستند، یعنی با آن شخص یا گروه مخالف‌اند. نکته اینجا است که برخی فن‌ها به شدّت افراطی هستند و به نوعی مُرید یک شخص یا گروه می‌شوند. به طور مثال، فن‌های گروه BTS[1] خود را آرمی[2] می‌نامند که به معنی ارتش است. هرکسی که به نحوی بخواهد مطلبی در مخالفت با BTS یا آرمی‌ها صحبت کند، توسط آرمی‌ها، هیتر خطاب شده و مورد تکفیر، توهین، فحاشی با الفاظ رکیک، تمسخر، تهدید و ... قرار می‌گیرند. بارزترین وجه برخی از این آرمی‌ها، خشونت‌ورزی کلامی است. افراطی‌گری آنان به حدی است که اگر یک منتقد اجتماعی یا فعال فرهنگی و هنری بخواهد یک تحلیل یا نقدی به آن‌ها وارد کند با شدیدترین هجمه‌ها مواجه می‌شود.

گاهی هم فن یک گروه به مخالفت با فن گروه دیگر می‌پردازند و هجمه علیه هم می‌کنند. این نوع هجمه‌ها، آزارها و مخالفت‌های کلامی (به‌ویژه اینترنتی) عامل اصلی خودکشی «سولی» سلبریتی مشهور در کره بود. پیکر او در ۱۴ اکتبر سال ۲۰۱۹ در خانه‌اش پیدا شد.

بستر این نوع هجمه روانی برخی فن‌ها، به علّت قرار گرفتن در میان یک گروه افراطی است. افراد عضو یک گروهی که اعضاء گروه خشونت و پرخاشگری دارند و این نوع خشونت‌ها را عادی می‌دانند (چون ذهن تحلیلی و انتقادی ندارند) عاملی برای این نوع تربیت برای اعضای تازه وارد هستند. با بررسی گروه تکفیری داعش متوجه می‌شویم عضویت در گروه خاص، عاملی برای کنترل ذهن و ابراز خشونت می‌باشد: «پدیده داعش در طی چند سال گذشته از مهم‌ترین رویدادهای جهانی به‌ویژه در منطقه استراتژیک خاورمیانه بوده است. ابعاد سیاسی و بین‌المللی گروه تروریستی داعش توسط محققان علوم سیاسی و جامعه‌شناسان بسیاری، مورد مطالعه قرارگرفته، اما عوامل روانی و انگیزه‌های روان‌شناختی اعمال سَبُعانه (درّنده‌خویی) این گروه تروریستی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

ازاین‌رو، سؤال اساسی این است که خشونت‌گرایی داعش، از منظر رویکرد روانشناسی سیاسی گروه، چگونه قابل تجزیه‌ وتحلیل است؟ در پاسخ باید بیان داشت اگرچه خشونت‌طلبی و وحشی‌گری داعش ممکن است عوامل مختلف روانشناسی داشته باشد، اما یکی از عوامل اصلی آن روانشناسی گروه، گروه‌زدگی و عضویت در گروه است که فشارهای درون‌گروهی این گروه تروریستی، منجر به تضعیف بازدهی ذهن اعضا، فهم ناصحیح از واقعیت، قضاوت اخلاقی سهل‌انگارانه و عادلانه پنداشتن اقدامات خشونت‌آمیز خود شده است... تفکر داعشی کماکان زنده است. ازاین‌رو، با کاهش انسجام این گروه و گشودن راه‌های پویایی تصمیم با روش‌های مختلف، اثرات تفکر گروهی در این گروه تروریستی، تا حد زیادی محدود خواهد شد.»[3]

در کنترل ذهن درون گروهی بین داعش و فن‌ها و سایر فرقه‌ها تفاوتی وجود ندارد؛ همگی از یک مسیر و روش استفاده می‌کنند. رهبر انقلاب در یکی از بیاناتشان تأکید می‌کنند، کسانی که اهل «دعوادرست‌کردن» و تکفیر باشند مسلمان نیستند و در خدمت دشمن هستند: «بنده یک وقت گفتم «شیعه‌ی انگلیسی» و «سنّی آمریکایی»؛ بعضی خیال کردند «یعنی این جور به‌دروغ تبلیغ کردند» که ما که می‌گوییم شیعه‌ی انگلیسی، یعنی شیعه‌ای که ساکن انگلیس است؛ نه، شیعه‌ی انگلیسی ممکن است در خود کشور اسلامی باشد؛ الهام‌گیری از انگلیس است؛ یعنی شیعه‌ی دعوا‌درست‌کن، سنّی دعوادرست‌کن؛ مثل داعش و مثل وهّابی‌ها و امثال این‌ها که دعوا درست می‌کنند؛ یا تکفیری‌ها که (می‌گویند) این کافر است، آن کافر است. اینها اسمشان مسلمان است، ممکن است به احکام فردی اسلامی متعبّد هم باشند، اما در خدمت دشمن حرکت می‌کنند.»[4]

آرمی‌ها و سایر فن‌ها، استعداد رفتارهای رادیکال‌تری را دارند لذا باید مواظب بود که این آرمی‌ها یا سایر فن‌ها از این گروه‌زدگی خارج و به تفکر انتقادی برسند. یعنی با ذهنی آزاد بتوانند خوبی و بدی را تحلیل و تشخیص دهند, نه اینکه ارزش‌گذاری‌های گروه را بدون تفکر بپذیرند.

پی‌نوشت:
[1]. گروه موسیقی با 7عضو پسر در کره جنوبی است. نام BTS در ابتدا «پسران ضد گلوله» ترجمه شده بود و معنای مخفف آن به «فراتر از صحنه» تغییر کرده است.
[2]. A.R.M.Y. نامی است که به طرفداران BTS داده شده است. فندوم به طور رسمی در 9 جولای 2013 تأسیس شد که روز ارتش نامیده می شود. این اتفاق حدود یک ماه پس از شروع رسمی BTS در 12 ژوئن 2013 رخ داد.
[3]. مقاله تحلیل خشونت‌گرایی شدید داعش بر اساس نظریه روانشناسی سیاسی گروه، زهرا آقامحمدی و علی امیدی ، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) ، دوره 7، شماره 3 ،27 آذر 1397، صفحه 121-141 .
[4]. https://b2n.ir/s76265 ، تیتر خیر: بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 22/ 7/ 1401
محمد جواد نصیری