پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از ایرادهایی که از طرف مخالفین شیعه در مورد امامت مطرح می‌شود، موروثی بودن امامت و تعبیر نژادگرایانه از حکم امامت در مذهب شیعه است؛ یکی از کارشناسان شبکه ماهواره‌ای وهابی می‌گوید: «بدون شک، هیچ قرائتی از دین را نمی‌توان نژادگرایانه‌تر از قرائتِ شیعی در جهان یافت، قرائتی كه نور الهی، فقط در خون و نژاد می‌درخشد.»

در پاسخ می‌گوییم، امامت و خلافت نزد شیعه موروثى نيست که از خليفه قبل به فرزندش به ارث برسد؛ ولی برخی از مخالفین به جهت اشتباه در فهم عقايد شيعه، از روى جهل يا كينه‌توزى، شيعه را متهم کرده‌اند كه امامت را موروثى مى‌داند و از اين‌رو، امامت و جانشينى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله را در ذرّيه حضرت خلاصه مى‌كند. حال باید بگوییم که چرا شیعه با اينكه خلافت و امامت را موروثى نمى‌داند، همه امامان را از ذرّیه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله می‌داند؟

جوابی که به این پرسش می‌توان داد، این است که امامت منصبی الهی است و امامان از طرف خداوند انتخاب می‌شوند و فقط بندگان صالح و پاک برای این منصب برگزیده می‌شوند که دارای شرایطی همچون عصمت و علم فراوان و... هستند و از این شرایط، کسی جز خداوند اطلاع و آگاهی ندارد. شرایط امامت اکتسابی نیست؛ از این رو حتی قبل از خلقت امامان، نام و مشخصات آنان از طرف خداوند معلوم گشته و به پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله ابلاغ شده است. اگر خداوند امامت را در نسل امیرالمؤمنین علیه‌السلام قرار داد، به خاطر وجود تمام شرایط لازم معنوی در این خاندان شریف است.

خداوند در آیه 124 سوره بقره پس از اینکه به حضرت ابراهیم علیه‌‌السلام اعلام می‌کند که من تو را به عنوان امام برگزیدم، حضرت سؤال می‌کند که آیا ذرّیه من نیز امام می‌شوند؟ در پاسخ گفته می‌شود، عهد و پیمان من به ظالمان نخواهد رسید؛ یعنی این منصب عهد الهی است و مانعی ندارد که امامان بعدی از ذرّیه تو باشند، ولی باید شرایط امامت که عصمت و ... است را دارا باشند.

در شیعه نیز همین اعتقاد برای امامان وجود دارد؛ پس از امام حسن مجتبی علیه‌السلام برادر حضرت، یعنی امام حسین علیه‌السلام امام می‌شود و امام بعد از نسل ایشان است، در حالی‌که چند برادر ازجمله «محمد حنفیه»، هنوز زنده بود. همچنین در بین فرزندان ائمه علیهم‌السلام گاهی فرزند کوچک‏تر به امامت می‌رسید نه فرزند بزرگ‌تر،[1] همچنین اکثر امامان بیش از یک فرزند پسر داشتند، ولی در عین حال امامت به یکی از آنها می‌رسید و نشان از این دارد که مقام امامت، شرایطی دارد و خداوند به کسانی‌که شایستگی این مقام را دارند، آن را عطا کرده است.

در کتاب‌های حدیثی اهل‌سنت، به نقل از پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله، نقل شده که تمام خلفای حضرت از قریش هستند.[2] بنی‌اُمیه و بنی‌عباس برای مشروعیت حکومت و خلافت موروثی خود، به این حدیث استناد کرده‌اند. همان‌گونه که اهل‌سنت به حکومت موروثی در قریش معتقد نیست و معتقد است که خلافت باید به افراد شایسته از قریش برسد، در مورد اهل‌بیت علیهم‌السلام نیز می‌توان همین دلیل را بر عدم موروثی بودن مطرح کرد. تمام ائمه از بنی‌هاشم و فرزندان حضرت فاطمه و علی علیهماالسلام هستند و افراد شایسته از این خاندان به امامت رسیده‌اند.

البته وهابیون در این زمینه فرار رو به جلو دارند؛ آنان حکومتی را قبول دارند که حدود سه قرن است به صورت موروثی به «محمد بن سعود» می‌رسند و حتی مفتیان اعظم آنها نیز موروثی از نسل «محمد بن عبدالوهاب» هستند. آنان برای حاکمان خود شایستگی را نیز شرط ندانسته و شرط وراثت را اصل این امر می‌دانند.

پی‌نوشت:
[1]. مثلاً با آنکه عبدالله فرزند بزرگتر امام صادق علیه‌السلام بود، امام کاظم علیه‌السلام به امامت رسید؛ یا محمد فرزند بزرگتر امام هادی علیه‌السلام بود، ولی امام حسن عسکری علیه‌السلام امام شدند.
[2]. در کتب حدیثی اهل سنت، احادیث خلفای اثنی عشر از پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله در عرفه نقل شده که در انتهای روایت آمده است، تمام 12 خلیفه پیامبر از قریش هستند؛ مثلاً در صحیح بخاری آمده است: «جَابِر بْنَ سَمُرَةَ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِی(ص)، یقُولُ: یکونُ اِثْنی عَشَرَ اَمیراً فَقالَ کلِمَهً لَمْ اَسْمَعْها، فَقالَ اَبی اِنَّهُ قالَ کلُّهُم مِنْ قُرَیشٍ.» جابر بن سمره می‌گوید: از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: «دوازده امیر خواهد بود. آنگاه سخنی گفت که من آن را نشنیدم. پدرم گفت: پیامبر فرمود: همه آنان از قریشند»؛ صحيح البخاری، بخاری، ج9، ص81.