پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مهم ترین متن دینی فرقه اهل حق «کلام خرانه» یا «نامه سرانجام» نام دارد. نامه سرانجام مجموعه کتاب‌ها و رساله هایی است که در قرن هشتم هجری توسط رهبران و بزرگان اهل حق سروده شده است.

این کتاب در نظر غالب اهل حق در حکم وحی منزل بوده و تعلیمات آن کامل و بالاترین سند مسلکی و حاکم بر جمیع شئون زندگانی اهل حق است. آموزه های اعتقادی و عملی، مراسم و تشریفات مذهبی و دعاهای یارسان از آن سرچشمه می گیرد.

نامه سرانجام دارای شش بخش یا شش جزء می باشد:  1- بارگه بارگه 2- دوره هفتوانه 3- دوره گلـیم و کـول  4- دوره چهلـتن  5- دوره عابدین 6- خرده سرانجام.

در باور یارسان برخی از مطالب کتاب کلام خزانه یـا سرانجام حکمت است که آن را «علم الاعلی» هم گفته اند و در آن اصطلاحات فلسفی به کار رفته که هر کسی آن را به خوبی درك نمی کند و در مقدمه کتاب آمده است که نباید مطالـب آن را برای هرکسی فاش کـرد و بایـد بـا رمـز و راز آن را گفـت و از مـردم نا اهـل پوشـیده داشت.».(1) 

صدیق صفی زاده گردآورنده این کتاب درباره وجه تسمیه آن می گوید: «سرانجام به معنی عاقبت و آخر کار است و کلام خزانه به معنی کلام و منبع فیوضات الهی است؛ یعنی این کلام از خزانه غیب است که از سوی خداوند به ارمغان آمده است.»(2)

حال اگر بخواهیم این کتاب را اعتبارسنجی کنیم باید گفت این اثر فارغ از نداشتن سندی معتبر، از جهت محتوایی نیز مورد انتقاد است، چرا که خود مولف، بنیاد فکری و مبنای اعتقادی سرانجام را بر باور دونادون استوار دانسته و می گوید: «این کتاب که مهم ترین و مقدس ترین کتاب فرقه اهل حق است بر مبنای دونادون یا تجلی ارواح بر اندام ها سروده شده که این جهان را حقیقتی از جهان دیگر می داند و مردمان این جهان را به منزله سایه های جهان دیگر بشمار می آورد و روح را مربوط به جهان دیگر می پندارد و چنین وانمود می کند که آنچه را ما در این جهان می آموزیم در حقیقت یادآوری چیزهائی است که در گذشته می دانسته ایم، زیرا روح در جهان برتر موجود بوده و بدن به منزله پرده ایست که بر روی آئینه ای آویخته شده باشد و مانع از تابش نور است و این پرده بر اثر ریاضت نفس و سیر و سلوک معنوی برطرف می شود و بنا بر این انسان باید همیشه در سیر و سلوک و ریاضت باشد تا کمال مقصودش حاصل شود.»(3)

این در حالی است که دونادون یا تناسخ از جهت عقلی و نقلی با استناد به آیات قرآن کریم باطل بوده و می توان نتیجه گرفت که آموزه های سرانجام بر باوری باطل استوار شده و فاقد اعتبار است.

پی نوشت:

(1). نامه سرانجام، صفی زاده، صدیق، 1375، ص 21، تهران، انتشارات هیرمند

(2). همان

(3).همان