پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ قطعاً هر انسانی برای بقا و زنده ماندنش نیازمند خوراکی ها و آشامیدنی ها است. به همین دلیل، اسلام برای خوردن و آشامیدن قوانین خاصی وضع کرده است. توجه اسلام به احکام خوردن و آشامیدن، باعث شده تا احکامی پیرامون این موضوع وضع شود و نشان از اهمیت خاص آن دارد. خداوند متعال در بسیاری از آیات قرآن کریم به خوردن غذای طیب و حلال بارها اشاره کرده و به مسلمانان امر می‌کند تا متوجه غذای خود باشند. پروردگار عالم در آیات قرآن کریم می‌فرماید: «يَاأَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (بقره/168) ای مردم! از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه بخورید! و از گام های شیطان، پیروی نکنید! چه اینکه او دشمن آشکار شماست!»

پروردگار جهانیان بعد از دستور به خوردن غذای طیب و حلال که روزی بندگانش کرده، با بیان تعدادی از غذاهای حرام، به بعضی از محرمات اشاره می کند و می‌فرماید: «فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ * إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (نحل/114و115) از نعمت‌هایی که خدا روزی شما کرده است، حلال و پاکیزه بخورید و نعمت خدا را سپاس گزارید، اگر تنها خدا را می‌پرستید* خداوند، تنها مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را با نام غیر خدا سر بریده‌اند، بر شما حرام کرده است؛ امّا کسانی که ناچار شوند، در حالی که تجاوز و تعدّی از حدّ نکنند، (خدا آنها را می‌بخشد؛ چرا که) خدا بخشنده و مهربان است.» بر اساس آیه شریفه، خوردن و آشامیدن غذای حلال، دستور قرآنی است که هر مسلمانی ملزم به رعایت آن است.

باید گفت توجه به غذای حلال و طیب، امری الهی بوده که نه تنها در اسلام، بلکه در ادیان گذشته نیز مورد توجه انبیاء الهی بوده است؛ به این معنا که انبیاء الهی موظف به مراقبت بر غذای حلال و دستور رعایت کردن و ابلاغ آن به پیروانشان بوده‌اند. قرآن کریم در آیات خود به مراقبت بر غذای حلال در میان ادیان گذشته یادآوری می‌کند و بعد از بیان اتفاقی که برای اصحاب کهف افتاده، به توجه آنان برای خوردن غذای طیب و پاکیزه اشاره می‌کند و سپس می‌فرماید: «وَكَذَلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُمْ بِوَرِقِكُمْ هَذِهِ إِلَى الْمَدِينَةِ فَلْيَنْظُرْ أَيُّهَا أَزْكَى طَعَامًا فَلْيَأْتِكُمْ بِرِزْقٍ مِنْهُ وَلْيَتَلَطَّفْ وَلَا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَدًا (كهف/19) همچنين بيدارشان كرديم تا با يكديگر گفت و شنود كنند. يكى از آنها پرسيد: چند وقت است كه آرميده‌ايد؟ گفتند: يك روز يا پاره‌اى از روز را آرميده‌ايم. گفتند: پروردگارتان بهتر داند كه چند وقت آرميده‌ايد. يكى را از خود با اين پولتان به شهر بفرستيد تا بنگرد كه غذاى پاكيزه كدام است و برايتان از آن روزيتان را بياورد و بايد كه به مهربانى رفتار كند تا كسى به شما آگاهى نيابد.»

در روایات و احادیثی که از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره غذای حلال بیان شده، به آثار خاصی برای آن اشاره شده است. علامه مجلسی در کتاب شریف بحارالانوار می‌نویسد: «رسول خدا (صلی‌الله‌عليه‌وآله) فرمودند: هنگامی که کسی غذای حلال می‌خورد، فرشته‌ای بالای سر او حاضر می‌شود و برایش طلب مغفرت می‌کند تا وقتی که از صرف غذا فارغ شود و هنگامى كه لقمه حرام در شكم انسانى قرار گيرد، هر فرشته‌اى كه در آسمانها و زمين است او را لعنت مى‌كند و تا وقتى كه آن لقمه در شكم اوست، خدا به او نگاه نمى‌كند و هر كسى كه لقمه حرام بخورد، به سوى خشم خدا رفته است، پس اگر توبه كند، خدا مى‌پذيرد و اگر قبل از توبه بميرد، آتش به او سزاوارتر است.»(1)

پی‌نوشت:
1. مجلسى، بحار الأنوار، ج63، ص314، دار إحياء التراث العربی، بيروت، چاپ دوم، 1403 ق. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ مَنْ‏ أَكَلَ‏ الْحَلَالَ‏ قَامَ‏ عَلَى‏ رَأْسِهِ‏ مَلَكٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْ أَكْلِهِ وَ قَالَ إِذَا وَقَعَتِ اللُّقْمَةُ مِنْ حَرَامٍ فِي جَوْفِ الْعَبْدِ لَعَنَهُ كُلُّ مَلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا دَامَتِ اللُّقْمَةُ فِي جَوْفِهِ لَا يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَ مَنْ أَكَلَ اللُّقْمَةَ مِنَ الْحَرَامِ‏ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ‏ فَإِنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ إِنْ مَاتَ فَالنَّارُ أَوْلَى بِه.»

محمدجواد مهریار