پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ فرقه اهل حق، فرقه ای مذهبی ایرانی است که دارای گرایش های عرفانی و بعضاً اعتقاداتی است کـه در مـوارد بسیاری با برداشت های رسمی و متشرعانۀ اسلام سازگاری ندارد. حال با توجه به این اعتقادات و آموزه ها باید ببینیم چه نسبتی بین این فرقه و دین اسلام وجود دارد. در نسبت و پیوند فرقه مذکور با دین مبین اسلام دو رویکرد اساسی در اظهار نظرهای پیروان فرقه اهل حق می توان یافت:

1. دسته اى از پیروان این فرقه با اصرار خود را مسلمان و شیعه دوازده امامى و از سلسه های عرفاى شریعت محمدى (صلى الله علیه وآله و سلم) و تابع احکام قرآن مى دانند.(1)

2. در مقابل، دسته دیگر، اهل حق را آیینى مستقل دانسته(2) و مى گویند افرادى که در جامعه اهل حق به دنیا مى آیند اهل حق هستند و مراحل شریعت و طریقت و معرفت را در جامه هاى قبلى خویش گذرانده اند و در این جامه (جسم) دیگر ملزم به اجراى فرایض شرعى نیستند، تا به روز حشر و باقى به جز راه و رسم یارى، گرویدن به هر مذهب و مسلک غیرى، محکوم و مردود است و از نظر این گروه، اهل حق تابع دستورات «سرانجام پِردى وَرى» است و هر اهل حقی بايد خود را تابع سرانجام (کتاب اهل حق) بداند و به هيچ وجه نمی تواند خود را پيرو اسلام محمدی معرفی کند و یک فرد اهل حق با داشتن شارب و سه روز روزه و به جا نیاوردن سنت قرآن و در عین حال که تابع دستورات سرانجامى است اگر ادعاى مسلمانى کند استغفراللّه کفر گفته است.(3)

این دسته از پیروان فرقه اهل حق به صراحت از تناسخ و وحدت وجود (انسان خدایى) دفاع مى کنند.(4) دسته اول که فرقه خود را منتسب به اسلام می دانند از این که آنها را «على اللهى» مى خوانند ناراحت بوده و آن را نشانه جهل قائلین  و اتهام به خود مى دانند؛ با این استدلال که اهل حق در قرن هفتم و فرقه «على اللهى» در قرن اول هجرى تأسیس شده است. چرا که على اللهى ها به خلاف اهل حق به سایر امامان شیعه معتقد نیستند و سیر تکامل گردش مظهرات، سر سپردن و پیر و دلیل داشتن را منکر بوده و خدایى غیر از على (علیه السلام ) را تصور نمى نمایند.(5) اختلاف صاحبان این دو گرایش حتى به صدور اطلاعیه در تکفیر همدیگر منجر شده است. (6)

اهل حق اگر چه خود را مسلمان می دانند اما تمسک به شریعت اسلامی صرفاً با ادعا و انتساب ظاهری محقق نمی شود و لازم است در عمل و اعتقاد نیز عامل به گزاره های عملی و اعتقادی دین بود.

پی نوشت:

(1). برهان الحق، الهی، نورعلی، جیحون،  ص ۱۰- 6- 139

(2). گنجینه یارى،نیک نژاد، کاظم، ص ۱ـ۴ و ۱۲۸

(3). بیان الحق، قادر طهماسبى، ص ۴۴ و ۱۰۴ و ۱۱۱ـ ۱۱۲ و ۱۴۱

(4). پیشین، ص ۳

(5). برهان الحق ، ص ۶۴۳ـ ۶۴۴

(6). اهل حق تاریخچه ، عقاید ، فقه، محمدی، محمد، پازینه، ص ۲۲۶ـ ۲۴۰