پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ عموماً در رسانه ها و حتی در میان مردم، تصاویر مسجد قبة ‌الصخره(گنبد طلائی بر روی صخره مقدس) با مسجدالاقصی اشتباه گرفته می ‌شود. آنان گمان می‌ کنند مسجدالاقصی همان قبه الصخره است. حتی در بیشتر تصاویری که برای روز قدس استفاده می شود، تصویری از مسجدی با گنبد طلایی را می بینیم که دارای زیبایی خاصی است  و از آن به عنوان مسجدالاقصی نام برده می شود. در حالی که میان این دو تفاوت هایی هست.

مسجد الاَقصی در لغت به ‌معنای دورترین مسجد است و مراد از آن بیت المقدس است. درباره علت نام ‌گذاری بیت المقدس به ‌مسجدالاقصی، گفته ‌اند که دوری مسافتش تا مکه و مسجد الحرام که در آن زمان محل استقرار پیامبر و مسلمانان بود، مورد توجه بوده است.[1]

برخی گمان می‌ کنند که مسجدالاقصی که در آیه نخست سوره اِسراء به آن اشاره شده است، همان مسجدالاقصی واقع در بیت ‌المقدس فعلی است و حال آنکه تاریخ ساخت مسجدالاقصی کنونی، سال‌ ها پس از نزول قرآن و در سال ۶۶ه.ق به ‌دستور عبدالملک بن مروان آغاز شد و سال ۷۳ه.ق پایان یافت.[2]

اساساً هنگام معراج پیامبر(صلوات‌الله‌علیه‌وآله)، بنایی به نام مسجدالاقصی نبوده و کلمه مسجد در آیه معراج، به‌ معنای مکانِ پرستش و عبادتگاه بوده است.[3] قبل از فتح بیت ‌المقدس توسط مسلمانان، در مجموعه مسجدالاقصی، کلیسایی به ‌نام حضرت مریم وجود داشته است.[4]

مسجد صَخْره یا صَخره مقدس، از مساجد شهر بیت ‌المقدس است که بر روی کوه یا صخره‌ای بزرگ ساخته شده است. این صخره در دین یهود، اسلام و مسیحیت محترم است. گنبد یا قبه طلایی مشهور که برخی از مردم آن را گنبد مسجدالاقصی می‌پندارند، بر روی صخره مذکور ساخته شده است.

در جنوب غربی مسجد صخره، جایگاهی به نام «قدم محمد» قرار دارد که گفته شده جای پای حضرت محمد(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) در شب معراج است.[5] به باور مسلمانان ایشان در شب معراج از روی این صخره به آسمان عروج کرد. قبة الصخره نیز توسط عبدالملک بن مروان اموی، در سال 66 هجری قمری ساخته شده است.[6]

قبة الصخره گنبدی طلایی دارد ولی گنبد مسجدالاقصی، سبز ‌رنگ است. مسجدالاقصی در بخش جنوب شرقی بخش قدیمی اورشلیم قرار دارد و مکان نماز است و حال آنکه قبة الصخره جزئی از مسجدالاقصی محسوب می شود.

ساختمانی که امروزه مسجدالاقصی خوانده می ‌شود، محوطه ‌ای حصار کشی شده با وسعت بیش از ۱۴۴۰۰۰ متر مربع است که بناهایی از جمله قبة الصخره، مسجد القِبلی(مسجد قبله ‌ای)، مسجد الاقصی قدیم، مصلی مروانی، دیوار براق و قبه‌های متعدد دیگر در آن جای دارد و با عنوان مجموعه مسجدالاقصی یاد می ‌شود.[7]

اما موضوع اشتباه گرفتن بین مسجدالاقصی و مسجدالقبه توسط رسانه ها و عموم مردم، دو دلیل می تواند داشته باشد:

1. به دلیل نزدیکی این دو بنا و قرار گرفتنشان همراه با برخی بناهای دیگر در مجموعه حرم قدس است. به عبارت دیگر شمول و اطلاق مسجدالاقصی بر این دو مسجد و چند بنای غیر معروف دیگری که در محوطه حرم قدس قرار دارد، سبب اشتباه عموم مردم شده است.

2. به نظر می رسد در ورای این تشابه ساده، مسأله مهم تری پنهان باشد. دکتر مروان سعید صالح ابوالروب، استادیار ریاضیات دانشگاه زاید دبی، این مسئله را طور دیگری می‌ نگرد. او در نامه ای خطاب به سردبیر نشریه الدستور چنین اظهار می ‌کند: «بین مسجدالاقصی و قبة الصخره سردرگمی قابل توجهی وجود دارد. هرگاه در رسانه ‌های محلی و بین المللی ذکری از مسجدالاقصی به میان می ‌آید، عکسی از قبة الصخره در عوض آن نمایش داده می‌ شود. دلیل اصلی این مسأله، عدم اطلاع عموم مردم، هم راستا با توطئه ‌های رژیم صهیونیستی است. در زمان اقامتم در ایالات متحده نیز کراراً با این مسئله مواجه بودم، تا آن که اطلاع یافتم صهیونیست ‌ها در آمریکا چنین تصاویری را چاپ و منتشر کرده و به اعراب و مسلمانان می ‌فروشند. برخی اوقات با قیمت ‌های بسیار اندک و حتی گاهی اوقات به صورت مجانی عرضه می‌کنند. بدین ترتیب مسلمانان آن را به تمام نقاط، به دیوار منازل و دفاتر کارشان نصب می ‌کنند.»

ایشان در ادامه این مسأله را مؤید این قضیه دانسته است که صهیونیست ها می‌ خواهند تصویر مسجدالاقصی را از اذهان مردم پاک کنند، تا بتواند آن را تخریب و معبد خود را پنهانی بنا کند. اگر کسی شکایت یا اعتراضی داشته باشد، آنگاه به طور زنده تصویر قبة الصخره را نشان داده، اظهار خواهند داشت که آن‌ها کاری نکرده‌ اند.

صالح ابوالروب معتقد است این توطئه‌ی عجیب اثر خودش را در میان اعراب داشته است؛ زیرا هنگامی که از برخی اعراب، مسلمانان و حتی برخی فلسطینی‌ ها پرسش کردم، دریافتم که آن ‌ها نیز قادر به تمایز بین این دو مکان مقدس نیستند.[8]

پی نوشت:
[1]. سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق، ج ۱۲، ص ۷؛ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران: انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج ۶، ص ۶۱۲.
[2]. اسماعیل ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت: دار الفکر، ۱۴۰۷ق، ج ۸، ص ۲۸۰.
[3]. سید جعفر حمیدی، تاریخ اورشلیم (بیت المقدس)، تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۱ش، ص ۱۸۳- ۱۸۴
[4]. گوستاو لوبون، تمدن اسلام و عرب به نقل از حمیدی، تاریخ اورشلیم، ص ۱۸۳.
[5]. حمیدی، تاریخ اورشلیم، ص ۱۷- ۱۸.
[6]. محمدهاشم موسی‌غوشه، تاریخ مجموعه مسجدالاقصی، ترجمه سید شهرام فرهانیان و هودسا عاطفی، قم، نشر ادیان، ۱۳۹۰ش، ص ۲۳.
[7]. موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ص ۷.
[8]. باشگاه خبرنگاران جوان، ۳۰ مرداد ۱۳۹۳  کد خبر ۴۹۵۲۵۰۰