یکی از خصوصیات بارز عرفان اسلامی، تشویق مخاطب به عالم بودن و کسب آگاهی نسبت به جوانب موضوع در تمام مراحل معرفت و تعالی است.‌

در عرفان اسلامی باید یک عارف قبل از هر چیزی نسبت به صحت و درستی مسیر، آگاهی و علم لازم را پیدا کرده و سپس به دنبال استادی باشد که از آگاهی و علم لازم در عرفان ناب برخوردار است.‌

به عنوان نمونه کسی که مدعی ترویج عرفان اسلامی است، باید قبل از هر چیز نسبت به آموزه های قرآن و روایات معصومین (علیهم‌السلام) از سواد و علم لازم برخوردار باشد.

از آسیب های جدی در معنویت‌های نوظهور، می‌توان به عدم علم و آگاهی سرکردگان آن‌ها نسبت به مباحث تعالی و معنویت اصیل اشاره کرد. آنان مخاطب خود را دعوت به مسیری می‌کنند که به آن اعتقاد نداشته و هیچ گونه آگاهی و معرفتی نسبت آن ندارند.

هر چند ممکن است در معنویت‌های دروغین برای جذب مخاطب، سرکردگان ‌آن‌ها اعمال به ظاهر خارق‌العاده‌ای هم انجام دهند، ولی چون این قبیل کارها از اصالت حقیقی برخوردار نیست، ماندگاری نداشته و بعد از مدت کوتاهی انحرافی بودن آن نمایان خواهد شد.‌