بررسی تطبیقی دیدگاه ائمه اطهار(علیهم‌السلام) و وهابیت در مسئله استغاثه از اموات
خلاصه مقاله
ادعاهای شاذ و نادر و البته اشتباه، یکی از مسائلی است که در آثار وهابیون، فراوان مشاهده می‌شود؛ نکته عجیب‌تر ماجرا آن‌جاست که مفتیان وهابی برای اثبات بسیاری از مدعاهای اشتباه خود، ادعا می‌کنند که نظرشان با رأی و نظر قاطبه مسلمین (مخصوصاً سلف صالح) هم‌خوانی دارد. این ادعا در حالی از سوی وهابیون مطرح می‌شود که با اندک مراجعه‌ای به کتب روایی و تاریخی علمای اسلامی، در می‌یابیم آراء سلف صالح و پیشوایان دینی در مسائل متعددی با ادعاهای سردمداران وهابیت، تفاوت‌های جدی دارند؛ به عنوان نمونه، در مسئله استغاثه و طلب یاری از اموات، وهابیون بر این باورند که چنین استغاثه‌ای شرک بوده و موجب خروج از دین می‌شود! حال آن‌که ادله فراوانی، نشان‌دهنده تاکید پیشوایان دینی بر استغاثه و طلب یاری از اشخاص صالحی است که از دنیا رفته باشند، از آن‌جایی که ائمه اطهار (علیهم‌السلام) به گواه مستندات قطعی، افضل امت اسلامی بعد از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قلمداد می‌شوند، تبیین آراء ایشان در مسئله استغاثه از اموات، دلیل مناسبی بر انحراف فکری وهابیون در این مسئله به حساب می‌آید.
متن مقاله
استغاثه و طلب یاری از اموات، از جمله اموری است که وهابیون به‌شدت با آن مخالف بوده و آن را یکی از موجبات شرک، به حساب آورده‌اند؛ چنان‌که بن باز در ادعایی عجیب، چنین می‌نویسد: «وقد أجمع العلماء من أصحاب النبي (صلی‌الله‌عليه‌وآله) وأتباعهم من علماء السنة على أن الاستغاثة بالأموات من الأنبياء وغيرهم، أو الغائبين من الملائكة أو الجن وغيرهم، أو بالأصنام والأحجار والأشجار أو بالكواكب ونحوها من الشرك الأكبر.[1] قطعاً صحابه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و پیروان آنان، استغاثه از اموات، افراد غائب، ملائکه، اجنه و غیر آن‌ها را از مصادیق شرک اکبر دانسته‌اند.»
این ادعا در حالی از سوی بن باز مطرح شده است که از امامان اهل بیت (علیهم‌السلام) که اعلم امت اسلامی بعد از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده‌اند، روایات متعددی مبنی بر مشروعیت استغاثه از اموات، نقل شده است؛ به عنوان نمونه به سه روایت اشاره می‌شود:
1) امام صادق(علیه السلام) فرمودند: مَنْ كَانَتْ لَهُ حَاجَةٌ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مُهِمَّةٌ يُرِيدُ قَضَاءَهَا فَلْيَغْتَسِلْ وَ لْيَلْبَسْ أَنْظَفَ ثِيَابِهِ وَ يَصْعَدْ إِلَى سَطْحِهِ وَ يُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ يَسْجُدُ وَ يُثْنِي عَلَى اللَّهِ وَ يَقُولُ: يَا جَبْرَئِيلُ يَا مُحَمَّدُ يَا جَبْرَئِيلُ يَا مُحَمَّدُ أَنْتُمَا كَافِيَانِ فَاكْفِيَانِي وَ أَنْتُمَا حَافِظَانِ فَاحْفَظَانِي.[2] کسی‌که حاجتی مهم دارد و می‌خواهد حاجتش برآورده شود، باید غسل کند، دو رکعت نماز بخواند، سپس به سجده برود و پس از به‌جا آوردن ثنای الهی، این‌چنین بگوید: ای جبرئیل! ای محمد! ای جبرئیل! ای محمد! شما مرا کفایت و حفظ کنید.»
2) امام صادق (علیه‌السلام) در فرمایش دیگری نیز فرمودند: «إِذَا كَانَتْ لَكَ حَاجَةٌ إِلَى اللَّهِ وَ ضِقْتَ بِهَا ذَرْعاً فَصَلِّ رَكْعَتَيْنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ كَبِّرِ اللَّهَ ثَلَاثاً وَ سَبِّحْ تَسْبِيحَ فَاطِمَةَ ثُمَّ اسْجُدْ وَ قُلْ مِائَةَ مَرَّةٍ يَا مَوْلَاتِي فَاطِمَةُ أَغِيثِينِي ثُمَّ ضَعْ خَدَّكَ الْأَيْمَنَ عَلَى الْأَرْضِ وَ قُلْ مِثْلَ ذَلِكَ ثُمَّ عُدْ إِلَى السُّجُودِ وَ قُلْ ذَلِكَ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ اذْكُرْ حَاجَتَكَ فَإِنَّ اللَّهَ يَقْضِيهَا.[3] زمانی که حاجتی مهم برایت پیش آمد، دو رکعت نماز بخوان، بعد از سلامِ نماز، سه مرتبه تکبیر بگو و تسبیحات حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را بفرست. پس از تسبیحات، 100 مرتبه این ذکر را بخوان: ای مولایم، ای فاطمه! به دادم برس؛ سپس گونه راست خود را بر زمین بگذار و مجدداً این ذکر را تکرار کن؛ در انتها دوباره به سجده برگرد و 110 مرتبه دیگر ذکر مذکور (ای مولایم، ای فاطمه! به دادم برس) را بگو و پس از آن، حاجتت را بطلب.»
3) مرحوم کفعمی (رحمه‌الله‌علیه) نیز دعایی را بیان می‌کند که توسط امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) تعلیم داده شده است. در بخشی از این دعا، چنین می‌خوانیم: «يَا مُحَمَّدُ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا مُحَمَّدُ اكْفِيَانِي فَإِنَّكُمَا كَافِيَايَ وَ انْصُرَانِي فَإِنَّكُمَا نَاصِرَايَ.[5] ای محمد و ای علی! ای علی و ای محمد! مرا کفایت و یاری کنید.»
این سه روایت، تنها بخشی از ده‌ها روایتی است که نشان می‌دهد ائمه اهل بیت (علیهم‌السلام) یاری جستن از اموات را تاکید فرموده‌اند؛ از همین‌رو مشخص می‌شود، ادعای بن باز و وهابیونی که با استغاثه و طلب یاری از اموات مخالفند، ادعایی ناصحیح بوده است. چرا که به پشتوانه ادله متعدد عقلی و نقلی، پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، اعلم و افضل امت اسلامی، ائمه اهل بیت (علیهم‌السلام) به حساب می‌آیند، از همین‌رو طبیعتاً قول ایشان، مطابق با حق بوده است.
بنابراین ادعای وهابیت بر انطباق صد در صد عقاید امامان شیعه با عقاید وهابیت، و اثبات آن با دلیل و مدرک از کتب شیعه، با همین مورد نقض می‌گردد، و در این مسأله نیز امامان شیعه با عقاید ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب و وهابیت مخالفند و به استناد ادله متعدد، امامان اهل بیت (علیهم‌السلام)، پس از نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، اعلم امت اسلامی بوده؛ لذا در دَوَران امر بین فرمایشات آن بزرگواران و ادعاهای مفتیان وهابیت، بدون هیچ‌گونه تعللی، قطعا قول ائمه اطهار (علیهم‌السلام) ارجحیت دارد.
پی‌نوشت:
[1]. بن باز، مجموع فتوی، ج7، ص416، بی‌جا، بی‌تا.
[2]. بحار الأنوار، ج88، ص376، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ه‌ق.
[3]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار، ج91، ص30، بيروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول ؛ ص108، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1363ه‌ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج10، ص97، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ه‌ق.
[5]. كفعمى، ابراهيم بن على عاملى، المصباح للكفعمي (جنة الأمان الواقية)، ص176، قم، دارالرضی، چاپ دوم، 1405ق.
نویسنده: محمد باغچیقی(باغچقی)
افزودن نظر جدید