متن مقاله
بسیار مشاهده می‌شود که مؤمنین در کنار قبور امواتشان جمع شده و ضمن طلب استغفار برای ایشان، مقداری از آیات قرآن را در کنار قبر خوانده و ثوابش را به صاحب آن قبر و سایر اموات هدیه می‌کنند و این مسأله‌ای رایج در جامعه اسلامی است که بسیار مشهود است، اما سلفیه تکفیری، مخصوصاً وهابیت، این عمل مسلمانان را بدعت دانسته‌اند و معتقدند این کار مستند شرعی ندارد و با توجه به این‌که ایشان در این دیدگاه تنها هستند و جامعه با آن‌ها همراهی ندارد، سعی زیاد دارند تا تهمت و حتی قول ناصواب این‌گونه به جامعه القا کنند که این نظرشان، همان دیدگاه اصیل اسلامی است که حتی بزرگان دین نیز آن را پذیرفته و مورد قبول ایشان است؛ از جمله این‌که مدعی هستند نظرشان مطابق با دیدگاه احمد حنبل و دیگر بزرگان حنابله است، اما وقتی به فتاوای بزرگان حنابله مراجعه می‌شود، کذب گفتار ایشان روشن می‌گردد.
برای نمونه فتوای چند تن از بزرگان حنابله ذکر می‌گردد:
احمد بن حنبل
از احمد بن حنبل در این مسأله دو فتوا وارد شده است؛ یکی بیانگر کراهت و عدم جواز این عمل، و دیگری جواز، و آن‌چه از شاگردان وی وارد شده است، فتوای جواز ابن حنبل، متاخر از فتوای عدم جواز است، همان‌گونه که ابن خلّال آورده است: «ابن حماد مقری به من خبر داد و گفت: با احمد بن حنبل و محمد بن قدامه جوهری در تشیع جنازه‌ای بودیم؛ زمانی‌که میت دفن شد، مردی کنار قبر نشست و تلاوت قرآن داشت؛ پس احمد به او گفت: ای شخص! همانا قرائت قرآن کنار قبر بدعت است؛ پس زمانی که ما از قبرستان خارج شدیم، محمد بن قدامه به احمد بن حنبل گفت: ای اباعبدالله! نظرت در مورد مبشر حلبی چیست؟ احمد گفت: ثقه است. ابن قدامه گفت: از او چیزی نوشته‌ای. گفت: بله! گفت: مبشر به من خبر داد از عبدالرحمن بن علاء بن لجاج از پدرش که وصیت کرد زمانی که دفن شدم، در کنارم قرائت سوره فاتحه و بقره داشته باشید و ختم قرآن کنید، و گفت شنیدم که ابن عمر این‌گونه وصیت کرده است، پس احمد بن حنبل گفت برگرد و به آن شخص بگو، قرائت قرآن در کنار قبر داشته باش.»[1]
ابن قدامه مقدسی
وی در کتاب معروف «المغنی»، فصلی را پیرامون جواز قرائت قرآن در کنار قبر دارد، ابن قدامه تصریح دارد: «ولا بأس بالقراءة عند القبر.[2] هیچ اشکالی بر قرائت قرآن در کنار قبر وجود ندارد.»
ابن مفلح حنبلی
وی نیز قرائت قرآن در کنار قبور را جایز دانسته است و آن را به مذهب حنابله نسبت می‌دهد.[3‌]
این تنها گوشه‌ای از فتواهای بزرگان حنابله بود که همگی، قرائت قرآن در کنار قبور را جایز می‌دانند؛ با این وجود، ادعای وهابی‌ها بر بدعت بودن آن از دیدگاه ائمه مذاهب و بزرگان اهل سنت، ادعایی بی‌اساس است.

پی نوشت:

[1]. «وَكَانَ ابْنُ حَمَّادٍ الْمُقْرِيءُ، فَأَخْبَرَنِي قَالَ: كُنْتُ مَعَ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ، وَمُحَمَّدِ بْنِ قُدَامَةَ الْجَوْهَرِيِّ فِي جَنَازَةٍ، فَلَمَّا دُفِنَ الْمَيِّتُ جَلَسَ رَجُلٌ ضَرِيرٌ يَقْرَأُ عِنْدَ الْقَبْرِ، فَقَالَ لَهُ أَحْمَدُ: يَا هَذَا إِنَّ الْقِرَاءَةَ عِنْدَ الْقَبْرِ بِدْعَةٌ، فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنَ الْمَقَابِرِ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ قُدَامَةَ لِأَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ: يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ، مَا تَقُولُ فِي مُبَشِّرٍ الْحَلَبِيِّ؟ قَالَ: ثِقَةٌ، قَالَ: كَتَبْتُ عَنْهُ شَيْئًا؟ قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: فَأَخْبَرَنِي مُبَشِّرٌ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْعَلَاءِ بْنِ اللَّجْلَاجِ، عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ " أَوْصَى إِذَا دُفِنَ أَنْ يُقْرَأَ عِنْدَ رَأْسِهِ بِفَاتِحَةِ الْبَقَرَةِ، وَخَاتِمَتِهَا، وَقَالَ: سَمِعْتُ ابْنَ عُمَرَ يُوصِي بِذَلِكَ، فَقَالَ أَحْمَدُ: ارْجِعْ فَقُلْ لِلرَّجُلِ يَقْرَأُ.» ابن خلال بغدادی، الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، ص88، دار الكتب العلمية، بيروت، چاپ اول، 1424ق.
[2]. ابن قدامة، عبد الله بن أحمد (م 620)، المغنی لابن قدامة، ج2، ص422، مكتبة القاهرة، 1388هـ.ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. ابن مفلح، كتاب الفروع ومعه تصحيح الفروع لعلاء الدين علي بن سليمان المرداوي، ج3، ص419، موسسة الرسالة، چاپ اول، 1424ق. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

نویسنده: علی اکبر لطفی