پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از واجباتی که شرع مقدس آن را بر تمام مسلمانان واجب کرده است، زکات فطره یا همان فطریه است. تمام مسلمانان بنابر امر شرع مقدس باید بعد از یک ماه روزه داری در ماه مبارک رمضان در روز عید فطر، مبلغی را به عنوان فطریه به فقیر نیازمند پرداخت کنند. فطره به معنای افطار، مقابل روزه است. از این‌رو زکات فطره، زکات افطار از روزه خواهد بود. [۱] بر پایه روایتی از امام صادق (ع) منظور از «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ؛ رستگار شد کسی که زکات داد» کسی است که فطریه را بپردازد. [2] همچنین پرداخت زکات (فطریه) را از کمال روزه دانسته است همان‌گونه که صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) از کمال نماز است. [3]

در مورد محل اصلی مصرف فطریه هم باید به نظرات مراجع تقلید رجوع کرد که دو نظر در اینجا وجود دارد. از یک‌طرف طبق نظر امام خمینی (ره) و بعضی از مراجع عظام تقلید، فطریه را می‌توان در تمام هشت موردی که زکات مال در آن مصرف می‌شود پرداخت کرد. بعضی از علمای شیعه مانند آیات عظام صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی هم معتقد هستند که فطریه مخصوص فقیران و مسکینان شیعه است و لازم نیست آن را در موارد دیگر هزینه کرد.

ولی جالب اینجاست اقطاب و مشایخ دراویش گنابادی که مدعی هستند که در امور شریعت دخالت نمی‌کنند و آن را به علما و فقها واگذار کرده‌اند ولی در عین حال، همان‌طور که در دیگر مسائل شرعی دخالت کردند در مسئله زکات فطره هم دخالت کردند و گفتند که دراویش باید زکات فطره خود را به قطب بدهند!!! چنانچه نورعلیشاه ثانی در کتاب خود به پرداخت زکات فطره به قطب اشاره کرده و می‌گوید: «اجتماع در جمعه و ترک کار دنیا تا بعدازظهر آن و تعهّد ایمان از دین و خطبه و فاتحه بنام صاحب وقت وظیفه مؤمنین و اظهار طاعت و فطرت خدائی در هر عام و رساندن زکات فطره و حقوق فقراء و ایتام به مرجع انام از لوازم تمکین و دأب و آیین است و تمام را شامل است، لهذا از خوراک شخصی خود و اصول جان برای فطرت ایمان است، نه از فضول مال برای بیضه اسلام و نساء و رجال در یک قطار و معیل متکفل عیال و صغار است و این سه امر عام و تارک آن نافرجام است». [4] پرداخت زکات فطره به مرجع انام یعنی پرداخت زکات فطره به کسی که محل رجوع جن و انس است و آن‌کسی نیست جز ولی خدا، که اتفاقاً دراویش، قطب خود را ولی خدا می‌دانند. لذا دراویش باید زکات فطره خود را به قطب بپردازند.

پرداخت زکات فطره توسط دارویش به قطب خود، همان دخالت در شریعت و نادیده گرفتن نظر شرع مقدس و نادیده گرفتن مراجع تقلید است، درحالی‌که ادعا می‌کنند که در شریعت دخالت ندارند. نکته دیگر اینکه شیعه در عصر غیبت، پرداخت زکات فطره به فقیر را به عهده خود کسی گذاشتند که زکات فطره بر او واجب شده، تا خود آن شخص، زکات فطره را به فقیر بدهد ولی بزرگان دراویش گنابادی پرداخت زکات فطره را منحصر در پرداخت به قطب خویش کرده‌اند. حال باید از بزرگان دراویش پرسید که طبق گفته شما اگر دراویش باید در امر شریعت پیرو فقها و مراجع تقلید باشند، پس چرا در مسئله زکات فطره، به آن‌ها امر می‌کنید که زکات فطره خود را به قطب بپردازند درحالی‌که باید مستقیماً به دست فقیر برسانند.

پی‌نوشت:
[1]. موسوی عاملی، سید محمد، مدارک الأحکام، ۱۴۱۱ ق، ج ۵، ص ۳۰۷
[2]. ابن‌بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ ق، ج ۱، ص ۵۱۰
[3]. همان، ج ۲، ص ۱۸۳
[4]. گنابادی، ملاعلی (نورعلیشاه ثانی)، رساله صالحیه، نشر حقیقت، تهران، 1346، حقیقت 440، ص 205