پایگاه جامع فرق ادیان ومذاهب - از مسائل مرتبط با عصمت پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت (علیهم السلام) بحث «سهو» است که در ادبیات کلامی به مسئله‌ی «سهوالنبی» مشهور است. مسئله سهو النبی در نظر موافقان آن، منافاتی با عصمت ندارد، اما از بین علمای شیعه فقط مرحوم «شیخ صدوق» و استادش «ابن ولید» قائل به این نظریه هستند. شهید اوّل بعد از آن که حدیث سهو نبی (صلی الله علیه و آله) را ذکر می‌کند، می‌فرماید: «این روایت میان طایفه امامیه متروک است، و از علمای شیعه کسی به سهو نبی باور نداشت، مگر «شیخ صدوق» و «شیخ ابن الولید»، و ما گفتار این دو بزرگوار را نادیده می‌گیریم، زیرا این اخبار با روایات دیگر معارضند...».[1]

در نقد فرمایش شخ صدوق لازم است این نکات مورد توجه قرار گیرد: اول: آیات زیادی وجود دارد که سهو و خطا را از ساحت انبیا دور می‌کند؛ دوم: روایات سهو با احادیث زیادی که بر صیانت پیامبر از سهو دلالت دارد معارض می‌باشد؛ سوم: سند اکثر روایات سهو ضعیف می‌باشد.
شيخ بهايى در جواب شخصى كه مى‏گفت: مرحوم ابن بابويه به جواز سهو النبى قايل شده است، سخن جالبى دارد و می‌گوید: «بلكه ابن بابويه اشتباه كرده است؛ چرا كه او نسبت ‏به پيامبر اولى‏تر است كه اشتباه كند و احتمال خطاى او بيشتر است».[2]

جدای از اشکالات سندی و محتوایی، با دلیل عقلی بر عصمت نیز در سازگاری ندارد؛ چرا که عقل می‌گوید: اعتماد فرع بر عصمت می‌باشد؛ همانا اعتماد مردم به انبیا و نیز غرض از بعثت آن‌ها در گرو اعتقاد به صحت گفتار و صحیح بودن افعال و عمل‌کرد انبیاست و این مساله، نتیجه عصمت انبیا از هر گونه خلاف و گناه چه در خفا و چه آشکار و نیز عمدی یا سهوی می‌باشد و تفاوتی هم بین گناه یا خطا، قبل یا بعد از نبوت نیست. به عبارت دیگر مردم عادی نمی‌توانند بین کلام وحیانی و امورد عادی و رفتار بشری یک پیامبر تفاوت بگذارند، لذا اگر سهوی در او ببنند آن را به همه امور از جمله امور وحیانی نیز تسری داده و آن اعتماد کامل برای اطاعت از نبی، از بین می‌رود و این با حکمت الهی از بعثت انبیا سازگاری ندارد.

به هر صورت دراویش صوفی که مسلک‌شان بطور کلی انحراف در اسلام و دین و شریعت است، مسئله‌ی سهو النبی را محملی برای توجیه اشتباهات غلط خود کرده و بدین وسیله مقام عصمت را برای خود ثابت می‌دانند! درویش صلاحی، مدعی قطبیت فرقه‌ی منحرف صوفیه گنابادیه با ادعای اینکه پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) و امیرالمومنین (علیه السلام) هم خطا می‌کنند، بیان می‌کند که نورعلی تابنده هم خطا کرده نباید مهندس جذبی را به عنوان قطب فرقه معرفی می‌نمود!
این در حالی است که دراویش در این طریقت معتقدند که انتصاب قطب جدید از جانب قطب قبلی به اشاره‌ی غیبیه صورت می‌گیرد و امری اختیاری و انتخابی نیست.

پی‌نوشت:
[1]. ذكرى، شهيد اول، محمد بن مكى‌، مؤسسه آل البيت عليهم السلام‌، قم، 1419 ‌ق، ج4، ص10
[2]. ر.ك. به: حسن بن محمد مكى العاملى، الالهيات، قم: المركز العالمى‏ للدراسات‏ الاسلاميه، 1411، ج‏2، ص‏191، 190.