جایگاه شیعه و تشیع در آثار و افکار سید جمال‌الدین
خلاصه مقاله
سید جمال الدین اسدآبادی از شخصیت‌های تقریبی است که در مذهب او تردید وجود دارد. نگاه او به شیعه تجلیلی است. وی پیروان امام صادق (علیه‌السلام) را ستایش می‌کند و از آنان با تعبیر جمهور مسلمانان یاد می‌کند. هر چند به جهت تفکر تقریبی که دارد، مطرح شدن برخی از مسائل اختلافی، همچون موضوع خلافت پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را درست نمی‌داند؛ زیرا معتقد است چنین مباحثی باعث بروز اختلاف در صفوف مسلمین می‌شود.
متن مقاله
سید جمال‌الدین اسد آبادی یکی از شخصیت‌های بزرگی است که در راستای تقریب مذاهب گام‌های مهمی برداشته است. وی در کشورهای زیادی حضور داشت و به تبلیغ اسلام همت گماشت. در این‌که سید جمال چه مذهبی داشت اختلاف وجود دارد. برخی او را شیعه و برخی او را سنی حنفی می‌دانند. در رابطه با مذهب وی، مقاله‌ای در همین سایت منتشر شده است.[1] اما گذشته از مذهب وی، آن‌چه مهم است، این‌که نگاه سید جمال به شیعه چگونه بوده است. آیا نگاه او تفضیلی است یا تنقیصی؟
آن‌چه که از آثار وی به دست می‌آید، این‌که سید جمال از شیعه با عنوان پیروان امام جعفر صادق (علیه‌السلام) تجلیل می‌کند و از آن‌ها با تعبیر «جمهور من المسلمین» یاد می‌کند. وی تصریح می‌کند مجرد تقلید از امام صادق (علیه‌السلام) و افراط در دوستی اهل بیت و تفضیل امام علی (علیه‌السلام) بر دیگران، موجب خروج شیعیان از شمار مسلمانان نخواهد شد.[2]
اما از آن‌جا که وی شخصیتی تقریبی است و در میان اهل سنت زندگی می‌کند و هدفش اعتلای اسلام است، نه درگیر شدن با مذاهب اسلامی، در رابطه با وقایع پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) چنین می‌گوید: هر چند در صدر اسلام، بحث از افضلیت امام پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای احقاق حق و ازهاق باطل مفید بوده است، ولی از آن‌جایی که طرح چنین مسائلی به وحدت مسلمانان ضربه می‌زند و زمینه افتراق و حتی خونریزی میان آن‌ها را فراهم می‌آورد، طرح چنین مطالبی شایسته نیست. حتی حضرت امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) نیز به آن راضی نیست و با روح قرآن که می‌فرماید: مسلمانان باید بنیان مرصوص باشند، منافات دارد.[3] به نظر وی اگر علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) پس از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عهده‌دار امر خلافت می‌شد، سه خلیفه قبلی در حالی از دنیا می‌رفتند که زمینه خدمت آنان به اسلام و مسلمانان فراهم نشده بود.[4]
پی‌نوشت:
[1]. مذهب سید جمال الدین اسد آبادی، شیعه یا سنی!
[2]. جبرئیلی، محمد صفر، سیری در تکفر کلامی معاصر، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1391ش، ص85.
[3]. حسینی افغانی، سید جمال الدین، تقریر: محمد پاشا افغانی، خاطرات افغانی، اعداد و تقدیم: سید هادی خسروشاهی، قاهره، چاپ اول، مکتبه الشروق، 1423ق، ج6، ص152-153.
[4]. السید جمال الدین الحسینی الافغانی و الشیخ محمد عبده، التعلیقات علی شرح العقائد العضدیه، تقدیم: سید هادی خسروشاهی، قاهره، جاپ اول، مکتبه الشروق 1423ق، ج7، ص152-153، 165.
افزودن نظر جدید